Συνέντευξη Σαμαρά:Να ντύσουμε το λάδι με πολιτισμό και ιστορία

Να «ντύσουμε» με πολιτισμό και ιστορία το ελληνικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, για την προβολή και προώθησή του στις αγορές. Η πρόταση αυτή του υπουργού Πολιτισμού Αντώνη Σαμαρά, που καταθέτει σήμερα μέσα από τη συνέντευξή του στο «Θ», στοχεύει στην κάλυψη του σημαντικού ελλείμματος που έχουμε ως χώρα στο συγκεκριμένο τομέα, όσον αφορά σ’ αυτό το κορυφαίο αγροτικό μας προϊόν. Ο κ. Σαμαράς αναφέρει μέχρι και παραδείγματα για το πώς μπορεί να υλοποιηθεί αυτή η στρατηγική, θέτοντας στο επίκεντρο τη Μεσσηνία, έναν τόπο που διαθέτει γραπτές αναφορές στο ελαιόλαδο πριν καν υπάρξει η ελληνική γραφή! Η μοναδική μας κληρονομιά, που ξεκινά από τις πινακίδες γραμμικής γραφής Β΄ οι οποίες βρέθηκαν στο ανάκτορο του Νέστορα και αναφέρονται στο ελαιόλαδο, δηλαδή ο ελληνικός πολιτισμός ανά τους αιώνες, «μπορεί άνετα να αποτελέσει υπόβαθρο της εμπορικής προώθησης, δίνοντας ταυτότητα στο προϊόν, συνδέοντας την Ελλάδα με το ελαιόλαδο, υποστηρίζοντάς το», σύμφωνα με τον υπουργό Πολιτισμού.

Μια τέτοια προσπάθεια, της οποίας σημαντική είναι η οικονομική διάσταση, είναι δύσκολη, επίπονη, απαιτεί την κάλυψη πολλών παραμέτρων και «θα πρέπει να συνεργαστούν όλοι», σύμφωνα με τον κ. Σαμαρά, που υπόσχεται να προωθήσει αυτή τη στρατηγική με όλες του τις δυνάμεις.
Όσα πολύ ενδιαφέροντα είπε ο υπουργός Πολιτισμού απαντώντας στις ερωτήσεις του «Θ», ακολουθούν:

-Μια δοκιμή μεσσηνιακού ελαιολάδου πείθει ακόμη κι έναν άσχετο ουρανίσκο για την ποιότητά του. Πού σκοντάφτει το προϊόν μας και δεν μπορεί να βρει το δρόμο του, επώνυμα, για την αγορά;
-Το ελαιόλαδό μας είναι το καλύτερο του κόσμου κι ασφαλώς δεν πάσχει από ποιότητα. Πάσχει όμως από τεκμηρίωση, από προβολή και προώθηση. Για την τεκμηρίωση της ποιότητας, ήδη προωθείται η λειτουργία του Εργαστηρίου Πιστοποίησης και Ελέγχου του Ελαιολάδου, προοπτική που εξήγγειλε στην Καλαμάτα ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Μετά την προμήθεια του αναγκαίου και πανάκριβου επιστημονικού εξοπλισμού για χημικές αναλύσεις, απομένει η στελέχωση του Εργαστηρίου με τους κατάλληλους επιστήμονες.

Υστερούμε
Όσον αφορά στην προβολή και προώθηση, υστερούμε κατά πολύ. Το κορυφαίο προϊόν μας βρίσκεται εδώ και δεκαετίες υπό τον εμπορικό έλεγχο των Ιταλών, αποτελώντας στα μπουκάλια τους το «μυρωδικό» που δίνει άρωμα και γεύση στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο το οποίο πωλούν. Μάλιστα, τελευταία παρατηρήθηκε η ανησυχητική τάση να μην αποτελεί διέξοδο για το λάδι μας ούτε η Ιταλία. Ισχυρές ισπανικές φίρμες αγόρασαν παραδοσιακά ιταλικά ονόματα του ελαιολάδου και προσπαθούν να εκπαιδεύσουν τον καταναλωτή στη γεύση του ισπανικού προϊόντος, το οποίο διαθέτουν σε αφθονία, με ανταγωνιστικές τιμές, ευτυχώς όμως όχι στα δικά μας επίπεδα ποιότητας. Ως αποτέλεσμα, οι εξαγορασμένες από τους Ισπανούς ιταλικές φίρμες προβαίνουν σε πολύ μικρότερες αγορές ελληνικού ελαιολάδου, σε σχέση με ό,τι έκαναν παλιά.

-Πώς τα έχουν καταφέρει, όμως, οι Ιταλοί; Τι κάνουν και κατορθώνουν να κυριαρχούν στις αγορές;
-Οι Ισπανοί αγόρασαν ιταλικές φίρμες, επειδή οι Ιταλοί επί δεκαετίες έχουν κατορθώσει να ταυτίσουν το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο που πωλούν με τον ιταλικό τρόπο ζωής και διατροφής, που περιλαμβάνει πολλές ελκυστικές παραμέτρους: υγιεινή, νόστιμη και ευχάριστη διατροφή, κουζίνα με ποιότητα πρώτων υλών και όμορφα παρουσιασμένα πιάτα, κομψότητα, στυλ, ρομαντισμό, παράδοση, άψογη αισθητική. Το πολιτισμικό τους πρότυπο προέρχεται από την Αναγέννηση και τροποποιείται-διαμορφώνεται μέχρι σήμερα, με ένα άκρως επιτυχημένο μείγμα παράδοσης και καινοτομίας. Παράδοσης στη γεύση, τη νοστιμιά, την όμορφη παρουσίαση και καινοτομίας στην επεξεργασία και συσκευασία του ελαιολάδου, με την εφαρμογή όλων των προτύπων υγιεινής και ασφάλειας, για την προστασία του καταναλωτή.
-Εμείς οι Έλληνες, με τόσο και τέτοιο απόθεμα πολιτισμού και ιστορίας, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι ανάλογο;
-Καίριο πλεονέκτημά μας ως Ελλήνων είναι η τεράστια πολιτιστική μας κληρονομιά, για την οποία δεν αρκεί να είμαστε περήφανοι και να καυχόμαστε, αλλά πρέπει να επενδύσουμε σε αυτή έξυπνα για να επιλύσουμε προβλήματα του σήμερα.
Κατά τη θητεία μου στο υπουργείο Πολιτισμού, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω τις τεράστιες δυνατότητες προβολής και προώθησης του ελληνικού εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου εάν καταφέρουμε να το «ντύσουμε» με πολιτισμό και ιστορία, εάν χρησιμοποιήσουμε τον ελληνικό πολιτισμό, αρχαίο και βυζαντινό και νεότερο, σαν όχημα για το μήνυμά μας. Εξετάσαμε, λοιπόν, μέσα στο περιορισμένο διάστημα της θητείας μου στο υπουργείο, αυτή την προοπτική.

Συμβολική κίνηση
Πρώτη σημαντική συμβολική μας κίνηση: στον περιβάλλοντα χώρο του νέου Μουσείου της Ακρόπολης, το οποίο μέσα σε 3 μήνες έχουν επισκεφθεί πάνω από 700.000 άνθρωποι απ’ όλον τον κόσμο, φυτέψαμε δεκάδες αιωνόβιες και νεαρές ελιές, που οι περισσότερες ήρθαν από τη μεσσηνιακή γη. Θέλαμε να συνδέσουμε την ακτινοβολία του ελληνικού πολιτισμού με το δέντρο της ελιάς.

-Με ποιον τρόπο είναι δυνατόν να υλοποιηθεί αυτή η ιδέα; Θα είναι πρακτική και αποτελεσματική η σύνδεση του ελαιολάδου με τον ελληνικό πολιτισμό και την παράδοσή μας, ως όχημα του μηνύματός μας προς τους εν δυνάμει καταναλωτές του ελαιολάδου;
-Ζούμε στον ίδιο τόπο όπου οι αρχαίοι πρόγονοί μας παρήγαγαν το ίδιο προϊόν από το ίδιο δέντρο. Μπορούμε μέσα από έντυπη και ηλεκτρονική επικοινωνία να δείξουμε τη συνέχεια της καλλιέργειας της ελιάς από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, με παραγωγή των ίδιων ποιοτικών προϊόντων. Η Αθήνα η ίδια, ως πόλη, είναι συνδεδεμένη με το δέντρο της ελιάς,  αφού η θεά Αθηνά κέρδισε τον αγώνα με τον Ποσειδώνα, όταν προσέφερε στους κατοίκους των Αθηνών ως δώρο το δέντρο της ελιάς. Πόσα ντοκιμαντέρ μπορούμε να δημιουργήσουμε, κάνοντας αναφορές στο μύθο αυτό, συνδέοντας την ελιά και την καλλιέργειά της με τα πασίγνωστα μνημεία των Αθηνών ή αναδεικνύοντας τα απομεινάρια της καλλιέργειας και των εγκαταστάσεων επεξεργασίας που υπάρχουν από τα πανάρχαια χρόνια σε διάφορους τόπους της Ελλάδας!

Στο επίκεντρο η Μεσσηνία
Πόσο σπουδαίο ρόλο μπορεί να παίξει η Μεσσηνία, που μέχρι και οι πινακίδες σε γραμμική γραφή Β΄ του ανακτόρου του Νέστορα κάνουν λόγο για ελαιόλαδο, που ήταν τόσο μεγάλης σημασίας αγαθό ώστε να φυλάσσεται στο παλάτι του βασιλιά!
Πόσες ιστορίες μπορούμε να πούμε για το ελαιόλαδο, είτε χρησιμοποιώντας αρχαίες πηγές, είτε αναπαριστώντας με σύγχρονους τρόπους όσα ξέρουμε από εκείνη την εποχή.
Για παράδειγμα, φανταστείτε κινούμενα σχέδια, που θα προβάλλονται σ’ ολόκληρο τον κόσμο και θα έχουν ως πρωταγωνιστή-πρότυπο για τη νέα γενιά έναν νεαρό ήρωα που μετέχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες στην αρχαιότητα, περπατά στην ιερή Άλτη, τρώει φαγητά φτιαγμένα με ελαιόλαδο, αλείφεται με ελαιόλαδο για να παλέψει, νικά και στεφανώνεται με στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς.

Κι από το Βυζάντιο
και τους νεότερους χρόνους
Πολλά μπορούμε να πάρουμε και από το βυζαντινό πολιτισμό, για να προβάλουμε το ελαιόλαδο στους σλαβικούς ιδίως λαούς, δεδομένου ότι η χρήση του είναι γνωστή σ’ αυτούς από την Ορθοδοξία, την κοινή μας πίστη.
Και οι νεότεροι χρόνοι όμως δεν υστερούν, καθώς μέσα από το λαϊκό μας πολιτισμό μπορεί να αναδειχθεί η σύνδεση του ελαιολάδου με την καθημερινή πρακτική του Έλληνα και ιδίως η χρήση του σε γιορτές και τελετουργίες, που ενδυναμώνει το ρόλο του πέρα από ένα προϊόν που κάνει καλό στην υγεία του ανθρώπου.

-Ποιος είναι εκείνος που έχει τις γνώσεις για να συνδράμει στην υλοποίηση αυτής της προσπάθειας;
-Γι’ αυτή την προσπάθεια υπάρχουν οι φορείς που θα βοηθήσουν: πανεπιστήμια, αρχαιολογικές εταιρείες, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, ερευνητικά ινστιτούτα στην Ελλάδα και διεθνώς, το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Μόνο την έκθεση «Ελαίας Εγκώμιον» να θυμηθώ, που παρουσιάστηκε μέχρι και στη Νέα Υόρκη, στο κτήριο του ΟΗΕ το 2004 επί δίμηνο, με μεγάλη επιτυχία, να τι μπορούμε να πετύχουμε αν δουλέψουμε συστηματικά!

-Είναι δυνατή, λοιπόν, η σύνδεση στην πράξη του πολιτισμού και της εμπορικής προώθησης του ελαιολάδου;
-Ο πολιτισμός μπορεί άνετα να αποτελέσει υπόβαθρο της εμπορικής προώθησης, δίνοντας ταυτότητα στο προϊόν, συνδέοντας την Ελλάδα με το ελαιόλαδο, υποστηρίζοντάς το με εκδόσεις, εκθέσεις, μελέτες, ταινίες, ραδιοφωνικές εκπομπές, ιστοσελίδες, που άμεσα θα το συναρτούν με την Ελλάδα, αναδεικνύοντας φυσικά και τη μεσσηνιακή παράμετρο, που είναι τόσο σημαντική.
Από κάθε θέση θα προωθήσω με όλες μου τις δυνάμεις αυτή τη στρατηγική, σε βάθος χρόνου και με διάρκεια, ώστε να δώσουμε στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδό μας την ώθηση που του αξίζει.

Οικονομική διάσταση
Και κάτι ακόμα. Να σας μιλήσω όχι μόνο ως υπουργός Πολιτισμού, αλλά και ως οικονομολόγος. Υπάρχει και η οικονομική διάσταση. Μια μεγάλη εκστρατεία προώθησης του ελληνικού ελαιολάδου στο εξωτερικό χρειάζεται πολύ ευρηματικό μάρκετινγκ, πολύ δυναμική στρατηγική προώθησης πωλήσεων. Από το πώς θα διαφοροποιήσεις το προϊόν σου, πώς θα το συσκευάσεις, πώς θα θέσεις τις προτεραιότητες και θα αναπτύξεις τα δίκτυα διανομής στο εξωτερικό, πώς θα το διαφημίσεις από χώρα σε χώρα, πώς θα εκμεταλλευτείς τα συγκριτικά πλεονεκτήματά σου, πώς θα αντιμετωπίσεις το γεγονός ότι οι ανταγωνιστές σου έχουν διεισδύσει πρώτοι κ.λπ.

Όλοι μαζί
Εδώ, θα πρέπει να συνεργαστούν όλοι. Οι παραγωγοί, τα Επιμελητήρια, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Πολιτεία, η ομογένεια κ.ά. Και όχι μόνο για το ελαιόλαδο, αλλά για ολόκληρο «το πακέτο» των προϊόντων της ελιάς. Χρειάζεται μια συνολική, μακροχρόνια στρατηγική που θα την υπηρετήσουμε όλοι. Δεν αρκεί να έχουμε το καλύτερο προϊόν –που το έχουμε!-, πρέπει να γίνουμε οι καλύτεροι, ώστε να το προωθήσουμε αποτελεσματικά παντού στον κόσμο.

Του Κώστα Κοντοθανάση “ΘΑΡΡΟΣ” 27/09/2009