Σχέδιο Σαμαρά “Διέξοδος από την ύφεση”

Το «Σχέδιο Σαμαρά» για έξοδο από την κρίση (και απαλλαγή από το Μνημόνιο) υπήρξε κατά γενική ομολογία η πιο ολοκληρωμένη παρουσίαση εναλλακτικής λύσης που διατυπώθηκε ποτέ από αντιπολιτευόμενο κόμμα στην Ελλάδα. Δεν έταξε «λαγούς με πετραχήλια» σε κανένα.
Εξήγησε ότι ο δρόμος που επιλέχθηκε από την κυβέρνηση– το περιβόητο «Μνημόνιο» - οδηγεί σε περισσότερη ύφεση και μεγαλύτερο δανεισμό. Και δε λύνει το πρόβλημα. Δημιουργεί μεγαλύτερο πρόβλημα…

Εξήγησε ακόμα ότι πολλοί διάσημοι Οικονομολόγοι (ακόμα και διαφορετικών σχολών σκέψης) συμμερίζονται την ίδια ακριβώς ανησυχία. Και παρέθεσε συνοπτικά τις απόψεις τους…
Κατέδειξε ότι υπάρχει άλλος δρόμος, που οδηγεί σε διέξοδο με ανάκαμψη της οικονομίας στην αρχή (περιορισμός στα λουκέτα και την ανεργία) και ανάπτυξη στη συνέχεια (επενδύσεις, νέες θέσεις απασχόλησης, αύξηση της ανταγωνιστικότητας). Έξοδο από την κρίση με ανάπτυξη! Όχι βύθιση σε μεγαλύτερη κρίση με φαύλο κύκλο ύφεσης...
Ανέλυσε τι πρέπει να γίνει, με ποια βήματα – πιο πριν, πιο μετά – με ποια συμπληρωματικά μέτρα τόνωσης, πόσο θα στοιχίσουν, τι θα αποδώσουν και σε πόσο χρόνο θα αποδώσουν, ώστε να σταθεί η Ελλάδα στα πόδια της μιαν ώρα αρχύτερα. Να μην έχει ανάγκη το «Μηχανισμό Στήριξης» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), και να μπορέσει να απαλλαγεί από το «Μνημόνιο» και τους όρους τους.
Ακόμα, επισήμανε ότι το πρόβλημα με το Μνημόνιο δεν είναι απλώς τα μέτρα που ήδη πάρθηκαν, αλλά κυρίως αυτά που δεσμεύτηκε η Ελλάδα να πάρει στο μέλλον. Και τα οποία είναι άχρηστα και επικίνδυνα (και αρκετά μη καθορισμένα)! Είναι επικίνδυνα, γιατί μειώνουν το έλλειμμα από τη μια πλευρά (από τις περικοπές) και το φουσκώνουν από την άλλη (δημιουργώντας ύφεση).
Τέλος, εξήγησε ότι το Σχέδιο αυτό μπορεί να μηδενίσει τα ελλείμματα, να φρενάρει το χρέος και να απαλλάξει τη χώρα από τους όρους του Μνημονίου, εφόσον εφαρμοστεί σήμερα, άμεσα και πλήρως.
Όσο περνάει ο καιρός κι όσο βαθαίνει η ύφεση, τόσο γίνεται πιο δύσκολο, ίσως πιο χρονοβόρο, αλλά και πάλι όχι ανέφικτο…
Το Σχέδιο Σαμαρά έτσι κι αλλιώς αποτελεί καλύτερη λύση, αλλά η διάρκειά του εξαρτάται από το πόσο νωρίς θα εφαρμοστεί. Ώστε να μη γίνει άλλη ζημιά στο μεταξύ… 
Το Σχέδιο αυτό περιέχει πολιτική εκτίμηση, διαφορετική θεωρητική βάση, «κτίσιμο» προγραμματισμού και στρατηγικό σχεδιασμό ενεργειών.

Πώς φούσκωσε το έλλειμμα του 2009 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ
Σε ό,τι αφορά την πολιτική εκτίμηση: Εξηγεί πώς και γιατί ήταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, τα σφάλματά της, οι πράξεις και οι παραλείψεις της, που ανάγκασαν την Ελλάδα να καταφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Διότι παρέλαβε ένα πρόβλημα ελλείμματος κοινό σε όλη την Ευρώπη (όμως, οι άλλες χώρες δεν πήγαν στο ΔΝΤ…) και δημιούργησε κρίση δανεισμού μοναδική στην Ευρωζώνη (γι’ αυτό και έγινε απαραίτητη, τελικά, η προσφυγή στο ΔΝΤ). Κυρίως, εξηγήθηκε αναλυτικά πώς το έλλειμμα του 2009 διογκώθηκε το τελευταίο τρίμηνο από τη νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατά 3,7 ποσοστιαίες μονάδες. Αλλιώς θα έκλεινε στο 9,9% του ΑΕΠ, όχι στο 13,6% που έκλεισε τελικά! Και το χρέος θα ήταν οριακά μικρότερο.
Άλλωστε – κι αυτό το έδειξε και διαγραμματικά η παρουσίαση Σαμαρά – τα spreads εκτοξεύθηκαν πολλούς μήνες μετά τις εκλογές…
Όλα αυτά έγιναν επί ΠΑΣΟΚ και από το ΠΑΣΟΚ.
Το δεύτερο τμήμα της εισήγησης Σαμαρά αφορά στην τεκμηρίωση της άποψής του ότι το Μνημόνιο και τα μέτρα που περιέχει οδηγούν σε «φαύλο κύκλο ύφεσης», επίμονων ελλειμμάτων, περισσότερων μέτρων, ακόμα μεγαλύτερης ύφεσης, ακόμα πιο επίμονων ελλειμμάτων και, τελικά, πολύ μεγαλύτερου χρέους.
Στο σημείο αυτό παρέθεσε μερικές από τις δηλώσεις των πιο γνωστών και έγκυρων αναλυτών, ανάμεσα στους οποίους και Νομπελίστες οικονομολόγοι, που όλοι τους συμφωνούν (αν και συχνά από διαφορετικές «σχολές σκέψης») ότι τα μέτρα του Μνημονίου δεν αποτελούν «λύση» στο πρόβλημα της Ελλάδας, δημιουργούν μάλλον μεγαλύτερο πρόβλημα…

Οι δύο συνιστώσες του ελλείμματος
Κι ύστερα περιέγραψε το ίδιο το Σχέδιο της Νέας Δημοκρατίας: το οποίο έχει δύο καινοτομίες:
Πρώτον, χωρίζει το έλλειμμα σε δύο μέρη: Το «διαρθρωτικό» (από φοροδιαφυγή, διογκωμένο δημόσιο, σπατάλες) και το «κυκλικό» (που δημιουργείται από το στέγνωμα της αγοράς, τα λουκέτα την ανεργία, δηλαδή τη μεγαλύτερη ύφεση).
Δεύτερον, χτυπάει ταυτόχρονα και το έλλειμμα και το χρέος. Δεν περιμένει πρώτα να εκμηδενιστεί το έλλειμμα κι ύστερα να αρχίσει να μειώνεται το χρέος, το οποίο στο μεταξύ θα έχει ανέβει πολύ υψηλότερα…
Σε ό,τι αφορά το διαχωρισμό του ελλείμματος: Το «διαρθρωτικό» έλλειμμα αντιμετωπίζεται με μέτρα όπως αυτά που ήδη λαμβάνονται (περιστολής των δημοσίων δαπανών και αύξησης των δημοσίων εσόδων), αλλά πιο ήπια. Άλλωστε, το «διαρθρωτικό» έλλειμμα είναι γύρω στο 6,7%, ενώ το κυκλικό είναι το (υπόλοιπο) 3,2%...
Κι εδώ προκύπτει μια σημαντική διαπίστωση: Για να αντιμετωπιστεί το διαρθρωτικό έλλειμμα ύψους 6,7% του ΑΕΠ αρκούν τα μέτρα που ήδη ελήφθησαν! Δε χρειάζονται άλλα! Οπότε όλα αυτά που εμπεριέχονται στο Μνημόνιο, τα πρόσθετα για το 2011, για το 2012, το 2013 και 2014, είναι περιττά. Κάτι παραπάνω από περιττά. Είναι επιζήμια… Γιατί δημιουργούν παραπανίσια ύφεση, η οποία τροφοδοτεί και μεγαλώνει το άλλο μέρος του ελλείμματος, το «κυκλικό».
Έτσι, με το Μνημόνιο μειώνεται το έλλειμμα από τη μια «συνιστώσα» του (το «διαρθρωτικό»), αλλά μεγαλώνει από την άλλη (το «κυκλικό»).
Οπότε πρέπει να σταματήσουν τα πρόσθετα μέτρα του Μνημονίου από εδώ και μπρος και να υπάρξουν άλλου είδους μέτρα τόνωσης της αγοράς, ώστε να καταπολεμηθεί το «κυκλικό» έλλειμμα. Και να εκμηδενιστεί το συνολικό έλλειμμα.
Το Σχέδιο της Ν.Δ. παρουσιάζει τέτοια αντισταθμιστικά μέτρα, που χρειάζονται για να εκμηδενιστεί το κυκλικό μέσα σε μια διετία… Τα μέτρα αυτά δεν έχουν δημοσιονομικό κόστος. Δεν κοστίζουν τίποτε ή κοστίζουν ελάχιστα. Αλλά φρενάρουν την ύφεση. Και πυροδοτούν την ανάκαμψη. Για να αρχίζει και πάλι να δουλεύει η Οικονομία.
Γιατί προκειμένου να εισπράττει το κράτος, πρέπει να δουλεύει η Οικονομία. Όχι να πολλαπλασιάζονται τα «λουκέτα» και οι άνεργοι…
Έτσι, με πολύ λιγότερες ωδίνες θα εκμηδενιστεί και το διαρθρωτικό και το κυκλικό έλλειμμα. Δε θα τροφοδοτεί η «συμπίεση» του ενός την αύξηση του άλλου…

Πρόσθετα «αντισταθμιστικά»
και «επανορθωτικά» μέτρα
Στη συνέχεια, το Σχέδιο της Ν.Δ. περιλαμβάνει πρόσθετα αντισταθμιστικά μέτρα, για να αντιμετωπιστούν οι χρονικές υστερήσεις, αλλά και οι παρενέργειες του «στραβού δρόμου» που ήδη βρισκόμαστε (επιδείνωση της ύφεσης). Αφού θα γίνει πρόσθετη «ζημιά» (από πλευράς ύφεσης) θα χρειαστεί πρόσθετη «στήριξη» (από πλευράς αντισταθμιστικών μέτρων)…
Ακόμα, το Σχέδιο προβλέπει «επανορθωτικά» μέτρα για την αποκατάσταση μεγάλων αδικιών, όπως η μείωση των συντάξεων στους χαμηλοσυνταξιούχους. Αλλά προβλέπει και την πηγή εσόδων, ώστε «να κόψουν δαπάνες από αλλού», για να μπορέσουν να δώσουν στους χαμηλοσυνταξιούχους.
Η αποκατάσταση των πολύ χαμηλών συντάξεων μπορεί να γίνει από την πρώτη στιγμή, χωρίς να έχουμε βγει από το Μνημόνιο, εφόσον βρεθούν εναλλακτικοί πόροι. Το Σχέδιο πρότεινε αρκετούς «κωδικούς» του προϋπολογισμού (που μπορούν να περικοπούν) και εδώ κοστολογημένα, αλλά και εναλλακτικές πηγές εξοικονόμησης πόρων.

Αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και δημόσιο χρέος
Κι ύστερα έρχεται η άλλη καινοτομία του Σχεδίου. Δεν αναφέρεται μόνο στην περικοπή του ελλείμματος, αλλά χτυπά απευθείας και το δημόσιο χρέος: Με αξιοποίηση του δημόσιας περιουσίας…
Για την ακρίβεια, μικρού μέρους της γνωστής ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου. Ή μάλλον μικρού μέρους της «αξιοποιήσιμης» από τη γνωστή. Που αφορά ακίνητα που σήμερα απαξιώνονται, καταπατώνται ή «κάθονται». Και δεν αποδίδουν τίποτε στο Δημόσιο.
Ένα τμήμα αυτών θα αξιοποιηθούν χωρίς να απολεσθεί η κυριότητα - με επιχειρηματικές συμπράξεις του Δημοσίου με τον Ιδιωτικό Τομέα (ΣΔΙΤ), μακροχρόνιες μισθώσεις, leasing κλπ. - και θα αποφέρουν σημαντικά έσοδα στο κρατικό ταμείο ετησίως (μέχρι τα 5 δισεκατομμύρια κατά μετριοπαθείς υπολογισμούς).
Ενώ ένα ακόμα πιο μικρό μέρος μπορεί να «αξιοποιηθεί εμπορικά». Μόνο που δε θα πρόκειται για τα «ασημικά», αλλά για περιουσιακά στοιχεία που σήμερα απαξιώνονται. Και η αντικειμενική αξία αυτών των «εμπορεύσιμων» ακινήτων μπορεί να φτάνει αρκετές δεκάδες δισεκατομμύρια.
Στο ερώτημα πώς θα πιαστεί τέτοια τιμή για παρατημένα ακίνητα, η απάντηση είναι ότι δε θα πουλήσει το κράτος «οικοπεδάκια», αλλά θα αναπτύξει τη σχεδιασμένη-συστηματική αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας (το real estate development), που επιτρέπει στο Δημόσιο να οικειοποιηθεί μεγάλο μέρος των υπεραξιών της περιουσίας του. Όχι να τις χαρίζει σε τρίτους…
Στο ερώτημα πώς είναι δυνατό να πουληθούν τέτοιας αξίας ακίνητα μέσα σε δύο χρόνια, η απάντηση είναι ότι δε θα πουληθούν αμέσως. Αλλά εφόσον καθαρίσουν από νομικές «εκκρεμότητες» (με τη μέθοδο που ακολουθήθηκε πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δηλαδή με διαδικασίες μερικών μόνο μηνών), ένα μέρος της αξίας τους μπορεί να προ-χρηματοδοτηθεί από μεγάλες Τράπεζες του Εξωτερικού με ενυπόθηκα δάνεια ελαχίστου ρίσκου.
Κι ύστερα από 4-5 χρόνια όταν θα πουληθούν τελικά, το Δημόσιο θα εισπράξει το αντίτιμο και θα ξεχρεώσει την προχρηματοδότηση στις Τράπεζες. Και θα περισσέψουν και χρήματα για να μειώσει κι άλλο το χρέος (γιατί η εμπορική αξία είναι μεγαλύτερη από την αντικειμενική, βάσει της οποίας έγινε ο ενυπόθηκος δανεισμός προχρηματοδότησης).
Έτσι με την προχρηματοδότηση θα μειωθεί αισθητά το υφιστάμενο χρέος (μέχρι 10%), θα καλυφθούν και τα τρέχοντα ελλείμματα για ένα πρόσθετο χρόνο περίπου, κι ύστερα από την πώληση θα εξοφληθεί η προχρηματοδότηση και θα μειωθεί το χρέος κι άλλο.
Στο μεταξύ, η επενδυτική αξιοποίηση των υπολοίπων ακινήτων μέσα από ΣΔΙΤ, leasing κ.λπ. θα παράγει παράλληλα και ταυτόχρονα ανάπτυξη, θέσεις εργασίας, δημόσια έσοδα κλπ.

Συνολικός σχεδιασμός και έξοδος από Μνημόνιο
Κι έτσι χτυπώντας ταυτόχρονα:
-και το διαρθρωτικό και το κυκλικό έλλειμμα
-και το συνολικό έλλειμμα και το χρέος,
η Ελλάδα μπορεί να μπει σε ένα «ενάρετο κύκλο» ανάπτυξης-εξυγίανσης, αντί για το φαύλο κύκλο της ύφεσης, στον οποίο έχει ήδη μπει τώρα.
Αυτός ο «ενάρετος κύκλος» ανάπτυξης είναι η απάντηση στο σημερινό «φαύλο κύκλο» ύφεσης του Μνημονίου.
Πρώτα ανάκαμψη για να φρενάρει η ύφεση. Κι ύστερα ανάπτυξη για να δημιουργηθούν πρωτογενή πλεονάσματα και να απορροφάται σταδιακά το χρέος.
Μόλις αποκτήσει πρωτογενή πλεονάσματα ή/και ικανή ρευστότητα (στο τέλος της πρώτης διετίας), η Ελλάδα μπορεί να πάψει να εξαρτάται από το «Μηχανισμό στήριξης». Άρα να σταθεί στα πόδια της, να βγει στις αγορές, να δανειστεί με ικανοποιητικούς όρους. Κι έτσι να απαλλαγεί από τους περιορισμούς του Μνημονίου (αφού δε θα έχει πια ανάγκη τη χρηματοδότησή του).
Όχι για να κάνει πάλι δημοσιονομική χαλάρωση και «παροχές»!
Αλλά για να μειώσει δραστικά τους φορολογικούς συντελεστές. Που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρξει νέος κύκλος ανάπτυξης.
Αρκεί να αντιληφθεί ο κόσμος ότι η Ν.Δ. έχει σχέδιο που είναι πολύ διαφορετικό, αποτελεσματικότερο και ηπιότερο ταυτόχρονα, για να δημιουργηθεί στη συνείδηση του κόσμου η απαραίτητη αντιστροφή. Που αλλάζει τις τάσεις του εκλογικού σώματος...
Αντίθετα από το φαύλο κύκλο ύφεσης όπου οδηγούν τα μέτρα του Μνημονίου, ο Σαμαράς πρότεινε Σχέδιο που οδηγεί σε «ενάρετο κύκλο» ανάκαμψης αρχικά και ανάπτυξης αργότερα, εξόδου από το Μνημόνιο σε δύο χρόνια (αν εφαρμοζόταν σήμερα) και οριστικής διεξόδου από την κρίση σε μια τετραετία.
Εν πάση περιπτώσει, ο Σαμαράς πρότεινε συγκεκριμένο και ρεαλιστικό σχέδιο. Δεν ενέδωσε στον πειρασμό να φωνάξει «λεφτά υπάρχουν»… 

“ΘΑΡΡΟΣ” 16/07/2010