Μέχρι τώρα γνωρίζαμε την Αρχαία Μεσσήνη ως αρχαιολογικό χώρο, όπου οι ανασκαφές και η αναστήλωση από τον καθηγητή Π. Θέμελη έφερναν συνέχεια στο φως στοιχεία και ευρήματα για τα εκεί κτίσματα. Η προσπάθεια του κ. Θέμελη να αποκαλύψει στο πλατύ κοινό πώς ήταν δομημένη η ιστορική αυτή πόλη έδωσε το ερέθισμα να αναζητηθούν οι τρόποι αειφορικής διαχείρισης που υπήρχαν από το παρελθόν μέχρι σήμερα.
Πρωτοακούσαμε για το πρόγραμμα στην τελευταία δραστηριότητα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας και όπως μας είπε ο υπεύθυνός του Γ. Παναγόπουλος, σκοπεύει στη συνειδητοποίηση των στοιχείων της αειφορίας μέσα από τη μελέτη της λειτουργίας της Αρχαίας Μεσσήνης.
Στόχος είναι να γνωρίσουν οι μαθητές τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, να μάθουν ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αειφορικής διαχείρισης ενός χώρου, να ανακαλύψουν συγκεκριμένα στοιχεία της αειφορικής διαχείρισης που υπάρχουν εκεί, αλλά και να συνειδητοποιήσουν ότι η αειφορική διαχείριση έχει ως αποτέλεσμα τη βιωσιμότητα μιας πόλης.
Έτσι, μαθαίνουν τους λόγους προσανατολισμού των διαφόρων κτηρίων, τους τρόπους προστασίας του χώρου από τον παγωμένο βοριά (με αναλημματικούς τοίχους στο Θέατρο ή την Αγορά ή με ογκώδη κτήρια, όπως το Καισάρειο στο Ασκληπιείο), για τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης κ.λπ.
Στην κάτοψη του χώρου που έχει κάθε ομάδα μαζί της στο πεδίο, οι μαθητές καλούνται να κρίνουν, να ανακαλύψουν, αλλά και να σημειώσουν τι θεωρούν ως αειφορική διαχείριση της πόλης, μετά την έρευνα με τους εκπαιδευτικούς τους.
Παρουσίαση στο ΚΠΕ
Τα παιδιά παρακολουθούν παρουσίαση του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Στόχος είναι να έρθουν σε επαφή με το χώρο του ΚΠΕ, όπως και τον αρχαιολογικό χώρο που πρόκειται να επισκεφτούν. Τα κτήρια παρουσιάζονται ένα – ένα και οι μαθητές κατά ομάδες δημιουργούν το δικό τους τοπογραφικό σχέδιο. Σε καθεμία από τις ομάδες δίνεται ένα τοπογραφικό σχέδιο και στη συνέχεια κολλούν τα οικοδομήματα μετά την παρουσίαση που έχει γίνει, ενώ δίνονται οι απαραίτητες πληροφορίες για καθένα από αυτά.
Αρκαδική Πύλη
Η πρώτη στάση είναι στην Αρκαδική Πύλη, που αποτελούσε και την είσοδο της πόλης από το βόρειο τμήμα της, την περιοχή της Αρκαδίας. Οι μαθητές με παιγνιώδη τρόπο βιώνουν τον τρόπο λειτουργίας της. Μπορούν να γίνουν τα εξής παιχνίδια.
Τα παιδιά ενώνουν τα χέρια και σχηματίζουν ένα μεγάλο κύκλο, όπως ακριβώς αυτό το σχήμα έχει και η Πύλη. Στη συνέχεια, τους δίνεται ένα κουβάρι, που ξετυλίγουν καθώς περνάει από χέρι σε χέρι αντικριστά στα παιδιά. Έτσι, στο τέλος έχει σχηματιστεί ένας ιστός αράχνης. Καθένα από τα παιδιά που πιάνει στα χέρια του το νήμα του κουβαριού αναφέρει το όνομά του και δύο πράγματα: τι του αρέσει και τι δεν του αρέσει. Αυτά μπορεί να είναι οτιδήποτε. Ένα φαγητό, μια πόλη, ένα ταξίδι, ένα βιβλίο και ό,τι άλλο θέλουν οι μαθητές.
Αυτό το παιχνίδι στοχεύει:
-Να εκφραστούν όλοι οι μαθητές και να σπάσει η αμηχανία της πρώτης επαφής.
-Να μιλήσουν για οικεία σε αυτούς πράγματα, να ακούν τους άλλους να μιλούν για αντίστοιχα πράγματα και με αυτό τον τρόπο να εκφραστούν και όσοι δυσκολεύονται να μιλήσουν για το εαυτό τους.
-Να κατανοήσουν το κυκλικό σχήμα της πύλης, που βοηθά να ακούγονται οι φωνές όλων όσοι βρίσκονται μέσα σε αυτήν.
-Να καταλάβουν ότι οι ανθρώπινες σχέσεις μοιάζουν με ένα πλέγμα που ο ένας έχει ανάγκη από τους άλλους.
-Να παρομοιάσουν την ιστορία της Αρχαίας Μεσσήνης σαν ένα κουβάρι που με την επίσκεψή τους στο χώρο θα αρχίσει να ξετυλίγεται.
Ένα άλλο παιχνίδι που μπορεί να ακολουθήσει, είναι να σταθούν τα παιδιά σε ζευγάρια αντικριστά το ένα με το άλλο. Το ένα από τα δύο παιδιά θα υποδύεται τον επισκέπτη στην πόλη και το άλλο τον κάτοικο της πόλης. Με το χτύπημα του χεριού του εμψυχωτή ή με το χτύπημα ενός ταμπουρίνου, θα αρχίσουν τα ζευγάρια να κουβεντιάζουν μεταξύ τους σχετικά με την ταυτότητα του επισκέπτη, το σκοπό της επίσκεψης, τον τόπο από τον οποίο ήρθε, πού θα μείνει κ.λπ. Η συζήτηση σταματά όταν ο εμψυχωτής χτυπήσει δύο φορές τα χέρια του ή το ταμπουρίνο. Τα ζευγάρια των παιδιών παρουσιάζουν το ένα το άλλο. Στόχος της δραστηριότητας είναι να ανακαλύψουν τα παιδιά ποιοι μπορεί να ήταν οι επισκέπτες της πόλης (για τουριστικούς, εμπορικούς, θρησκευτικούς λόγους κ.λπ.).
Ένα άλλο παιχνίδι που μπορεί να γίνει στην Αρκαδική Πύλη είναι ο ρόλος της ως έλεγχος στους επισκέπτες της πόλης. Δύο ομάδες των παιδιών κρατώντας ύφασμα αναπαριστούν τις δύο πύλες (εισόδου-εξόδου). Οι πύλες είναι κλειστές και μια ομάδα φρουρών στέκεται εκατέρωθεν της εξωτερικής πύλης. Μια ομάδα παιδιών, που αναπαριστά τους επισκέπτες, έρχεται από το δρόμο. Οι φρουροί τούς σταματούν, κάνουν έλεγχο ρωτώντας τους σχετικές ερωτήσεις και κατόπιν δίνουν εντολή να ανοίξει η εξωτερική πύλη. Ταυτόχρονα, μπαίνουν και αυτοί στο κυκλικό τμήμα της Πύλης και ενημερώνουν την εσωτερική Πύλη να ανοίξει.
Με αυτή τη δραστηριότητα οι μαθητές γνωρίζουν τα επαγγέλματα που υπήρχαν τότε και πολλά από αυτά που μπορεί να υφίστανται και σήμερα. Επίσης, γνωρίζουν τον τρόπο της οχύρωσης και τον έλεγχο για την είσοδο της πόλης, στοιχείο που αποτελεί και αυτό αειφορική διαχείριση, γιατί εντάσσεται στην καλή οργάνωση και διοίκηση της πόλης.
Αρχαία Μεσσήνη
Η πρώτη στάση γίνεται με την είσοδο στον αρχαιολογικό χώρο. Εκεί, τα παιδιά παρατηρούν την περιοχή και κάνουν μια πρώτη εκτίμηση ποιες από τις φωτογραφίες του φύλλου εργασίας που έχουν στα χέρια τους, ταιριάζουν στο χώρο και ανακαλύπτουν τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Στη συνέχεια μελετούν την ιστορική γραμμή. Εκτός από το φύλλο εργασίας που έχουν μπροστά τους και βλέπουν την ιστορική γραμμή, τεντώνεται ανάμεσα σε δύο δέντρα ένα σκοινί και με μανταλάκια κρέμονται πλαστικοποιημένες φωτογραφίες, αντίστοιχες με αυτές που υπάρχουν στα φύλλα εργασίας. Έτσι δημιουργείται η ίδια ιστορική γραμμή.
Η δεύτερη στάση γίνεται στο θέατρο. Σε αυτό μελετάται ο προσανατολισμός του. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των 5-10 ατόμων. Τους δίνεται φύλλο εργασίας που τους ζητά να σημειώσουν τα σημεία του ορίζοντα. Θα χρησιμοποιήσουν ως φυσικό προσανατολισμό τον ήλιο, αν το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες, διαφορετικά το ιερό της εκκλησίας του νεκροταφείου του χωριού (που κοιτά πάντα στην Ανατολή). Συμπληρώνουν τα μέρη του θεάτρου ως επιπλέον γνωστικό στοιχείο. Το χαρακτηριστικό της αειφορικής διαχείρισης που μελετούν, είναι ο τρόπος χτισίματος με βάση την εκμετάλλευση του προσανατολισμού.
Η επόμενη στάση είναι στην κρήνη Αρσινόη. Σε αυτό το μέρος θα εργαστούν με ένα ακόμη φύλλο εργασίας, που διαπραγματεύεται τη χρήση του νερού ως στοιχείο ομορφιάς και τέρψης. Με αυτό, επίσης, εξασκείται η παρατηρητικότητα και η εικαστική έκφραση των μαθητών. Εναλλακτικά, μπορούν να μεταβούν στο κάτω μέρος του θεάτρου και να δουλέψουν με άλλο φύλλο εργασίας. Εκεί, διαπραγματεύονται την ισονομία και ισοπολιτεία, στοιχεία δημοκρατίας, που ίσχυαν εκείνα τα χρόνια και αποτελούν αιτία για τη μακρόχρονη ύπαρξη της πόλης. Έτσι, αυτά τα στοιχεία γίνονται και χαρακτηριστικά της αειφορικής διαχείρισης της πόλης. Τα παιδιά καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα στα δύο εικονίδια, αυτό που αναπαριστάνει την ισότητα των πολιτών και αυτό που αναπαριστάνει την επιβολή του ενός στους άλλους. Το εικονίδιο στο δεξιό μέρος του φύλλου εργασίας αναπαριστάνει ανθρώπους που με κατεβασμένα τα χέρια παρακολουθούν κάποιον που με ανεβασμένα τα χέρια προσπαθεί να επιβληθεί στους άλλους. Στο αριστερό εικονίδιο οι άνθρωποι είναι πιασμένοι κυκλικά, κάτι που συμβολίζει την ένωση ανάμεσα στους θεατές και στους ηθοποιούς για να επιτελεστεί η θεατρική πράξη.
Ένα ακόμη φύλλο εργασίας βοηθά τους μαθητές να συνεχίσουν την εξερεύνηση του νερού και τη χρήση του στο χώρο του Ασκληπιείου. Τα βέλη βοηθούν τους μαθητές να βρουν τον Οίκο που γινόταν η χρήση του νερού ως διακοσμητικού στοιχείου και στη συνέχεια με τη συνέχιση των βελών να ακολουθήσουν τη διαδρομή του στο περιστύλιο του Ασκληπιείου.
Η διαδρομή του νερού μπορεί να συνεχιστεί και στην πορεία που θα κάνουν οι μαθητές για το Στάδιο και το Γυμνάσιο.
Ακολουθούν αξιολογικές δραστηριότητες που έχουν ψυχοκινητικό χαρακτήρα και η επίσκεψη στο χώρο τελειώνει.
Του Χάρη Χαραλαμπόπουλου "ΘΑΡΡΟΣ" 05/02/2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου