Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΤΟΝ ΤΑΦΟ ΔΗΛΩΝΕΙ “Τα ευρήματα το Γρύπα Πολεμιστή ανήκουν στο Μουσείο της Χώρας”

«Θα σε δω στο παλάτι» μου είπε. Την επόμενη ημέρα το πρωί στον Ανω Εγκλιανό έσφιξα το χέρι της Αμερικανίδας αρχαιολόγου Σάρον Στόκερ που ξύπνησε τον αποκαλούμενο Γρύπα Πολεμιστή, μετά από 35 αιώνες ύπνου. 

Το δικό τους ραντεβού δεν ήταν προκαθορισμένο - ο τάφος ανακαλύφθηκε στο πλαίσιο μιας γενικής έρευνας στην περιοχή. 

Η Αρχαιολογία είναι σαν τον πόλεμο: 99% αναμονή και 1% επιτυχία. Η κ. Στόκερ, πέτυχε το 100%. Ξεκίνησε σαν επιφανειακή ερευνήτρια -έψαχνε δηλαδή για μικρά θραύσματα αγγείων ώστε να κατανοηθεί η πυκνότητα κατοίκησης των αρχαίων οικισμών. Το πενταετές ανασκαφικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου τoυ Σινσινάτι, που διεξάγεται υπό την αιγίδα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, την οδήγησε στον τάφο του Γρύπα. Για εκείνη εκείνη ήταν η πρώτη ανασκαφή τάφου. 

Ο τάφος ήταν ασυνήθιστα κοντά στην επιφάνεια. Ενώ σκάφτηκε πριν από περίπου 3.700 χρόνια, τρεις πέτρες του εξείχαν, ίσως από τη διάβρωση της βροχής, ή την μετακίνηση του εδάφους. Αποτελεί σχεδόν θαύμα ότι ένας τόσο επιφανειακός τάφος δεν συλήθηκε. «Ειναι σημαντικό, ότι ο νεκρός είναι ένας. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο οι άνθρωποι θάβονταν μαζί. Στον Τύμβο του Θόλου, για παράδειγμα, είχαμε πολλαπλές ταφές. Ετσι όταν προσέθεταν έναν νέο νεκρό μετακινούσαν τα άλλα οστά στην άκρη και είναι δύσκολο να καταλάβουμε ποια ταφικά αντικείμενα αντιστοιχούν στον καθένα και ποια οστά ταιριάζουν με τα άλλα. Εδώ έχουμε ένα μόνο άτομο στον τάφο και όλα τα αντικείμενα ταιριάζουν με αυτόν άρα είμαστε σε θέση να πούμε ότι ήταν βαθύπλουτος» εξηγεί η αρχαιολόγος. 

«Αν ο Πολεμιστής είχε φωνή τι θα σας έλεγε;» τη ρωτάω. «Θέλω να πιστεύω ότι πιθανώς θα μας ευχαριστούσε. Πρόκειται για την Αρχαία Ελλάδα, τους ομηρικούς χρόνους που όλα έχουν να κάνουν με την τιμή και το κλέος, τη δόξα και το τι πέτυχες στη ζωή σου. Πιστεύω ότι συνεχίζουμε να τιμούμε τη μνήμη του ανακαλύπτοντας αυτά τα αντικείμενα, φροντίζοντάς τα με σεβασμό και δείχνοντάς τα στον κόσμο, για να μάθουν πώς έζησε. Ελπίζουμε ότι αυτό θα τον ευχαριστούσε". 

Μαζί με το σύζυγό της, Τζάκ Ντέιβις, ηγήθηκαν της αρχαιολογικής αποστολής αλλά θεωρούν τους εαυτούς τους ως δύο ακόμα μέλη της ομάδας. «Δεν ήταν μια ανασκαφή που έκανε ο άντρας μου κι εγώ. Ηταν μια ομαδική δουλειά. Ο καθένας βοήθησε με τον τρόπο του» λέει αναφερόμενη στους νεότερους αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου. Συνεχίζουν να εργάζονται πυρετωδώς, για τον καθαρισμό, τη συντήρηση, τη φύλαξη και την προστασία των ευρημάτων. «Η ανασκαφή είναι η στιγμή της δόξας. Μετά αρχίζει η σκληρή δουλειά». Σκοπός τους είναι να εξερευνήσουν την Κάτω Πόλη. «Ανήκει σ' αυτήν ο τάφος;» ρωτάω. «Δεν είμαι πια και τόσο σίγουρη...» απαντάει η «Σάρι» όπως την φωνάζουν στην Πύλο. Ζει εκεί μόνιμα τα τελευταία 25 χρόνια, «πιο πολύ εδώ, ελάχιστα στις ΗΠΑ». Ελπίζει ότι η ανασκαφή θα φέρει κόσμο και ερευνητές και θα βοηθήσει την τοπική οικονομία. «Θέλουμε» συνεχίζει «να βοηθήσουμε τον κόσμο που ήταν τόσο καλός μαζί μας. Μένουμε εδώ, τρώμε εδώ, αγοράζουμε τα πάντα από εδώ». Εντοπίζει τις ρίζες αυτής της βαθιάς, αμοιβαίας σχέσης των αρχαιολόγων με τους ντόπιους, στον Καρλ Μπλέγκεν που από το 1939 αφιέρωσε τη ζωή του στην Αρχαία Πύλο. Κάτω από τις ελιές, οι ρίζες των οποίων εδώ και χρόνια κρατούσαν κρυφό το μυστικό, η Σάρον Στόκερ μίλησε για την μεγάλη ανασκαφή, μία από τις σημαντικότερες των τελευταίων 65 ετών και αποκάλυψε πως είναι ο δικός της «Warrior Griffin». 

«Σκέφτομαι ποιος ήταν, πώς ήταν η ζωή του, πώς απέκτησε όλα τα αντικείμενα» λέει. Εστιάζει στους 50 σφραγιδόλιθους που βρέθηκαν μαζί με τα χρυσά και αργυρά κοσμήματα και αντικείμενα και τις πολύτιμες πέτρες του τάφου. Θυμάται ότι εκείνη έφτιαχνε βραχιόλια συλλέγοντας χάντρες από τα μέρη που επισκεπτόταν και αναρωτιέται αν παρόμοιο χόμπι είχε και ο πολεμιστής. «Πού τα βρήκε όλα; Μήπως ήταν δώρα; Ή μήπως τα πήρε με τη βία; Μήπως ήταν ένας εισβολέας που πήγε στην Κρήτη και πήρε όλα αυτά τα αντικείμενα;» αναρωτιέται. Το καλοκαίρι έχασε τον ύπνο της αγωνιώντας για την ασφάλεια των ευρημάτων τώρα, την κρατούν άυπνη χιλιάδες ερωτήματα: «Τι ήταν; Νόθος γιος; Ιερέας; Εισβολέας; Ιδρυτής μιας νέας δυναστείας;». 

Υπάρχει όμως κάτι που για εκείνη είναι αδιαπραγμάτευτο: Το πού ανήκουν τα ευρήματα. «Τα ευρήματα ανήκουν εδώ, στη Μεσσηνία, στο Μουσείο της Χώρας. Αν τα πάνε κάπου αλλού, θα χαθεί το νόημα του πού βρέθηκαν».