Ο ΓΙΑΝΝΗΣ Α. ΜΠΙΡΗΣ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΗΝ “Ε” Μαραθωνοδρόμος στην Ιατρική και στην ιστορική έρευν

Μάχιμος στην ιατρική, την ιστορική έρευνα, τη συγγραφή και τον αθλητισμό ως μαραθωνοδρόμος, ο Γιάννης Α. Μπίρης είναι ένας πολυάσχολος οικογενειάρχης που αγαπάει τον τόπο καταγωγής του, τη Μεσσηνία, και ειδικά την Πυλία. Εχει αφιερώσει πολλές ώρες της ζωής του στην προβολή της ιστορίας και της ομορφιάς του τόπου και βρίσκει πάντα αφορμές για να γνωρίζει νέες για τον ίδιο ανεξερεύνητες γωνιές του, ώστε να μας μεταφέρει τις εικόνες τους μέσα από τα βιβλία του.

- Οικογένεια, ιατρική και ιστορία. Πώς χωράνε όλα μαζί σε μια απαιτητική καθημερινότητα; 

Πολύ εύστοχο ερώτημα. Σε αυτή την "τριαδική" σχέση ζωής για μένα θα προσέθετα και το τρέξιμο. Τριάντα επτά χρόνια γιατρός, με περισσότερα από τριάντα χρόνια αδιάλειπτης καθημερινής, μάχιμης ιατρικής στο υπερηχογραφικό διαγνωστικό εργαστήριό μου στον Πειραιά. 

Μια διέξοδος για ξεκούραση είναι η ενασχόλησή μου με την ιστορία. Ακόμα μία φυγή από την καθημερινή πίεση είναι η πολύ απαιτητική προπόνηση για τον μαραθώνιο. Και όλα αυτά μαζί συνθέτουν το παζλ της ζωής μου. Βασικό στοιχείο για μια τέτοια σύνθεση είναι η συνοχή αλλά και η στήριξη της οικογένειας. Μετά την πρώτη συγγραφική προσπάθειά μου αλλά και μετά τον πρώτο μου μαραθώνιο στο Troms της Νορβηγίας απέκτησα και "οπαδούς". Τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου. Και από εδώ θα ήθελα να τους ευχαριστήσω για τη στήριξή τους. 

Μια τυπική ημέρα μου συνήθως ξεκινάει στις 5 το πρωί με προπόνηση στο άλσος της Νέας Σμύρνης. Δυο ώρες δικές μου, αφού τέτοια ώρα φυσιολογικά δεν με ζητάει κανείς. Μετά τις 7, επανένταξη στην οικογένεια και στην καθημερινή δουλειά. Διακοπή για ένα τρίωρο το μεσημέρι και ξανά και πάλι στο ιατρείο από το απόγευμα μέχρι το βράδυ. Συνήθως μετά την επιστροφή μου, ασχολούμαι με τις συγγραφικές ανησυχίες μου. 

Η συγκέντρωση του φωτογραφικού υλικού για την τεκμηρίωση των γραπτών μου, εδώ και περισσότερο από 20 χρόνια, γίνεται το Σαββατοκύριακο με επισκέψεις σε κάθε τόπο που αναφέρομαι. Επίπονη προσπάθεια, με καμιά φορά τραγελαφικά απρόοπτα. 

- Στην Πυλία έχετε αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου σας. Τι ξεχωρίζετε στον τόπο, πέρα από τους όποιους ισχυρούς δεσμούς έχετε λόγω της καταγωγής σας από τη Χώρα και της συζύγου σας από το Καινούργιο Χωριό της Μεθώνης; 

Στις αρχές του 1990 φτιάξαμε το εξοχικό της οικογένειας στο Καινούργιο Χωριό της Μεθώνης. Τότε, στην προσπάθειά μου για ξενάγηση φίλων που κατέβαιναν στο χωριό, αναζήτησα κάποιο βιβλίο, έναν οδηγό που θα μπορούσε να βοηθήσει σε αυτόν τον σκοπό. Μάταια. Ετσι δειλά-δειλά είπα να φτιάξω έναν συνοπτικό οδηγό για τις ανάγκες αυτής της ξενάγησης, από το Ανάκτορο του Νέστορα μέχρι τη Μεθώνη. Αυτό εξελίχθηκε, στο πρώτο μου βιβλίο, το «Χώρα – Πύλος – Μεθώνη», με αυτοέκδοση. Το βιβλίο προλόγισε η κ. Ξένη Αραπογιάννη. Εξαιρετική τιμή στο ξεκίνημά μου. 

Ο στόχος μου πια ήταν ένας: να φτάσει το βιβλίο σε κάθε επισκέπτη του τόπου μας, αλλά κυρίως στα χέρια των παιδιών των σχολείων της περιοχής. Φυσικά, λόγω της καθημερινής άσκησης της Ιατρικής, δεν μπορούσα να ασχοληθώ και με την διάθεση του βιβλίου. Ετσι το υπέβαλα στο ΚΑΣ και αφού πήρε την έγκριση το 2000, άρχισε να διατίθεται από τα πωλητήρια του ΤΑΠ στον Εγκλιανό, στο μουσείο της Πύλου και στο Νιόκαστρο. Αρκετά αντίτυπα δωρήθηκαν στα σχολεία. Η διάθεσή του βιβλίου είχε μεγάλη επιτυχία κι έτσι βγήκαν 3 εκδόσεις καθώς και μια μεταφρασμένη έκδοσή του στα Αγγλικά, η οποία επίσης πέρασε από το ΚΑΣ το 2002 και άρχισε κι αυτή να διατίθεται από τα ίδια πωλητήρια. 

Το 2005 ακολούθησε η "Μεθώνη" και πάλι σε αυτοέκδοση. Ενα βιβλίο που συνοδεύεται από dvd με υλικό video και φωτογραφίες που προήλθαν από λήψεις που έγιναν από μισθωμένο από εμένα ελικόπτερο, με το οποίο πετάξαμε πάνω από τη Μεθώνη και τη Σαπιέντζα ειδικά για τις ανάγκες του μικρού ντοκιμαντέρ. 

Το 2012, ακολούθησε ένα ωριαίο ντοκιμαντέρ, «Ο Μετανάστης», το οποίο στην πρώτη προβολή του στη Χώρα συνοδευόταν από το ομώνυμο βιβλίο μου. Το θέμα του αφορά τη μετανάστευση από την Ελλάδα στην Αμερική στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Σαν οδηγός ακολουθείται η πορεία της οικογένειας του προπάππου μου από τη Λιγούδιστα στη Βοστώνη, η οποία ήταν ανάλογη με την πορεία της χώρας. Αρκετά επίκαιρο θέμα, αφού δυστυχώς και πάλι η μετανάστευση αποδυναμώνει την πατρίδα. Για τους ενδιαφερόμενους το ντοκιμαντέρ υπάρχει στο YouTube. 

Το 2016, ακολούθησε «Το Φρούριο της Κορώνης», μια ευγενική προσφορά του Μανιατάκειου Ιδρύματος που ανέλαβε την έκδοση και τη διάθεσή του. Ενα ιστορικό δοκίμιο με θέμα τη «Ναυμαχία της Μεθώνης» καθώς και ένας οδηγός στα αγγλικά για την επίσκεψη στο κάστρο της Μεθώνης είναι τα πιο πρόσφατα έργα μου. 

Εκτός αυτών, το 2007 ίδρυσα τον Σύλλογο Φίλων Κάστρου Μεθώνης. Στα περίπου 10 χρόνια της προεδρίας μου, μεταξύ πολλών άλλων εκδηλώσεων, διοργανώσαμε δύο διεθνείς διημερίδες. Μία με το Ινστιτούτο της Βενετίας και μία με το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών. Επίσης διοργανώσαμε μια πανευρωπαϊκή έκθεση γραμματοσήμων της σειράς «Europa» (κάτι που έγινε για πρώτη φορά πανευρωπαϊκά). 

Το 2014, η οργάνωση από τον Σύλλογο Ανοικτής Δημόσιας Συζήτησης στη Μεθώνη με συμμετοχή των αρμόδιων φορέων, είχε αποτελέσματα. Απέτρεψε την τότε επιχειρούμενη "προστασία" της ακτής του όρμου της Μεθώνης με ένα φαραωνικού χαρακτήρα έργο με λιθοσωρούς, το οποίο σχεδιαζόταν να γίνει μέσα στον όρμο και μάλιστα ένα μέρος του θα έπεφτε πάνω στον καταβυθισμένο οικισμό της μέσης εποχής του χαλκού που υπάρχει εκεί. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορώ να πω ότι ξεχωρίζω την Πυλία. Αισθάνομαι και είμαι απόλυτα Μεσσήνιος. Δεν έχω ζήσει εδώ, αφού από τους δυο πρώτους μήνες της πρώτης δημοτικού η οικογένειά μου μετακόμισε στην Αθήνα. Αυτό ακριβώς φαίνεται ότι ισχυροποιεί το νόστο και την ανάγκη για την εκδήλωσή του. 

- Τα "Κάστρα και οχυρά της Μεσσηνίας" έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον μεγάλης μερίδας αναγνωστών της "Ε". Παράλληλα τα βιβλία που έχετε συγγράψει δίνουν τροφή για γνώση και προβληματισμό σε Μεσσήνιους και μη. Ποια είναι τα μηνύματα που παίρνετε από το κοινό; 

Η συλλογή στοιχείων από τη βιβλιογραφία αλλά και η φωτογραφική αποτύπωση των ιχνών αυτών των οχυρώσεων, στη σημερινή τους κατάσταση, ήταν δύσκολη αλλά ήταν ο κύριος στόχος αυτής της καταγραφής. Αυτό το υλικό, που φιλοξενείται εβδομαδιαία στην «Ελευθερία», σαν ένα corpus οχυρώσεων της Μεσσηνίας, θα μπορούσε να διευκολύνει μια μελλοντική, εκτεταμένη έρευνα από ειδικούς ερευνητές και επιστήμονες, για την αξιοποίηση των ιστορικών και πολιτισμικών θησαυρών της. 

Σε αυτή την προσπάθεια της ανίχνευσης για περισσότερα από είκοσι χρόνια, γνώρισα σχεδόν κάθε κορυφογραμμή της μεσσηνιακής γης. Ατέλειωτο πάθος, δέος αλλά και επίμονη αναζήτηση για τη μοναδικότητα της σιγαλιάς μιας ξεχασμένης ακρόπολης που μόνο τα πουλιά μπορούν να σπάσουν. 

Το θρόισμα από το πέρασμα ενός φιδιού και ο συριγμός από το μικρό ανασηκωμένο κεφάλι του, κατάφεραν να τεντώσουν τα νεύρα σαν χορδές. Μικρές σαύρες με συντρόφευαν, κοιτώντας με πάνω από τις ακίνητες για αιώνες πέτρες. Πατώντας στα χνάρια του Buchon και του Puaux, της Αθηνάς Ταρσούλη και του Φώτη Κόντογλου, του Παυσανία και του Στράβωνα, του Nattan Valmin και του Antoine Bon αλλά και πολλών άλλων περιηγητών προσπάθησα να φθάσω σε κάθε ξεχασμένη άκρη ή κορυφή της μεσσηνιακής γης. Κι αυτό γιατί το παλιό και χαμένο μεγαλείο στους λησμονημένους τόπους περιμένει κάποια ανάλαφρα βήματα για να ξανάρθει στο προσκήνιο και να δώσει πάλι λάμψη στο σημερινό βιαστικό αλλά και ανήσυχο επισκέπτη. 

Από τις πρώτες κιόλας δημοσιεύσεις στην «Ε» τα μηνύματα ήταν σαφώς θετικά. Η αναγνώριση του πολυετούς οδοιπορικού μου από τη βόρεια Μεσσηνία μέχρι τη Μάνη, το Γρίζι και τα μεσσηνιακά φρούρια αλλά και των βιβλίων μου, είναι πραγματικά συγκινητική. Μεμονωμένα άτομα, ερευνητές, σύλλογοι, εκλεγμένοι τοπικοί εκπρόσωποι, αυτοδιοικητικοί, πολιτικοί αλλά και η εκκλησία επιβραβεύουν αυτό το αφιέρωμα. 

Ακριβώς αυτή η ανταπόκριση με υποχρεώνει σε ακόμα μεγαλύτερες προσπάθειες για την ανάδειξη του τόπου μας. Εδώ βέβαια θα πρέπει να ευχαριστήσω τον ιδιοκτήτη της εφημερίδας για την φιλοξενία και την άψογη συνεργασία στην παρουσίαση του οδοιπορικού. 

- Επίσης, έχετε αρθρογραφήσει αρκετά κι έχετε δημιουργήσει αφιερώματα με βίντεο. Ποιος είναι ο στόχος σας κάθε φορά που ετοιμάζεται κάτι καινούργιο; 

Ξεκάθαρα, σε ό,τι αφορά την Ιστορία, ο στόχος μου είναι ένας: η ανάδειξη και προβολή κάθε γωνιάς αυτού του ευλογημένου τόπου. Και κυρίως η διάσωση πολλών άγνωστων μνημείων του, που κινδυνεύουν να χαθούν στο βιαστικό πέρασμα του σύγχρονου πολιτισμού πάνω τους. 

Στον ιατρικό τομέα, τα άρθρα μου σε περιοδικά έχουν στόχο, μεταξύ των άλλων, κυρίως την ανάδειξη της αναγκαιότητας του ιατρικού προαγωνιστικού ελέγχου όλων των αθλητών. 

- Ο αθλητισμός γενικότερα και οι μαραθώνιοι ειδικότερα τι ρόλο παίζουν στη ζωή σας; Οι μαραθώνιοι, αλλά κυρίως η καθημερινή προπόνηση γι' αυτούς, είναι η εκτόνωσή μου από την απαιτητική καθημερινότητα. Εκτός αυτού όμως, με τους μαραθώνιους κατάφερα να έχω ήδη τρέξει σε τέσσερις ηπείρους, πάντοτε μαζί με κάποια μέλη ή και με όλη την οικογένεια. Ακόμα είμαι ο πρώτος Ελληνας κι ανάμεσα στους πρώτους 500 δρομείς σε όλο τον κόσμο που κατάφερα να τρέξω τη σειρά των 6 World Marathon Majors σε 3 χρόνια. Η ενασχόλησή μου με τον αθλητισμό λειτούργησε παραδειγματικά σε όλα τα μέλη της οικογένειας αλλά και στους φίλους μου που ξεκίνησαν να τρέχουν 5-10 χιλιόμετρα ή να παίρνουν μέρος σε fun-run! Ετσι, ο γιος μου μετά από 10 χρόνια στο τμήμα μπάσκετ του Πανιωνίου έφτασε να παίξει στο κολεγιακό πρωτάθλημα των Ηνωμένων Πολιτειών, η μικρή μου κόρη έχει ήδη τρέξει 2 ημιμαραθώνιους στην Αγγλία, ενώ είχα τη χαρά να τερματίσουμε δίπλα-δίπλα με τη μεγάλη μου κόρη, στον πρώτο της Μαραθώνιο στην Αθήνα! 

- Από πού αντλείτε τη δύναμη και την έμπνευση; 

Από την αστείρευτη, ελπίζω, και άδολη αγάπη μου για την πατρίδα. Κι αυτή τη λέξη δεν επιτρέπω σε κανέναν να την καπηλευτεί. 

- Ποιος σταθμός της διαδρομής σας είναι για εσάς ο πιο ξεχωριστός; 

Σε μια τόσο "πυκνογραμμένη" πορεία, δεν μπορώ να ξεχωρίσω. 

- Τι άλλο να περιμένουμε από εσάς στη συνέχεια; 

Συγγραφικά, έχω ακόμα έτοιμα ανέκδοτα βιβλία που αφορούν «Τα νομίσματα του πριγκιπάτου της Αχαΐας» αλλά και ένα πόνημα ζωής, την Ελληνική Ιστορία «Από τη Φραγκοκρατία στην Αντιβασιλεία». Αυτά θα ακολουθήσουν. Θα ήθελα πολύ η Ελληνική Ιστορία μου να κυκλοφορήσει στη συμπλήρωση των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. 

Σε προσωπικό επίπεδο, μετά από 37 χρόνια καθημερινής άσκησης της Ιατρικής, πιστεύω ότι θα μπορούσα να μεταλαμπαδεύσω τις γνώσεις και την εμπειρία μου σε μάχιμες θέσεις για το καλό της πατρίδας μας. 

- Τι πιστεύετε πως χρειάζεται η Πυλία και η Μεσσηνία γενικότερα; 

Πρώτα αγάπη και ενδιαφέρον από τους κατοίκους της. Η Μεσσηνία είναι ένας ευλογημένος τόπος. Οι ενδεχόμενες επιχειρηματικές προσπάθειες θα πρέπει να γίνονται πάντοτε με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος, με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη. 

Από την Πολιτεία, η φροντίδα για την ουσιαστική ενίσχυση της παραγωγικής διαδικασίας που θα ‘χει σαν αποτέλεσμα τη συγκράτηση των νέων στον τόπο τους, μπορεί να την απογειώσει. Ειδικότερα όμως η ανάπτυξη θα πρέπει να συνοδεύεται από αίσθημα ασφάλειας. 

Ετσι είναι απαραίτητη η ενίσχυση του συστήματος υγείας του νομού, τουλάχιστον με ασφαλείς διακομιδές προς κεντρικά πολυδύναμα νοσοκομεία αναφοράς. Φυσικά αυτό χρειάζεται σωστό κυβερνητικό σχεδιασμό, αλλά θα ενίσχυε το αίσθημα της ασφάλειας για τους κατοίκους και τους επισκέπτες