Αναξιοποίητα και παντέρημα παραμένουν τα νησιά της Μεσσηνίας, καθώς το κράτος θεωρεί φυσιολογικό σε μια χρεοκοπημένη οικονομία να υπάρχουν μόνο... αγριοκάτσικα στη Σφακτηρία, στη Σαπιέντζα, στη Σχίζα, στο Βενέτικο, στην Αγία Μαρίνα και στην Πρώτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Σχίζα είναι μεγαλύτερη από το Καστελόριζο και μπορεί να αξιοποιηθεί τουριστικά, αλλά παραμένει... πεδίο βολής για την Πολεμική Αεροπορία. Και τα υπόλοιπα νησιά όμως, ενώ πληρούν όλες τις προδιαγραφές για να γίνουν τουριστικοί προορισμοί, παραμένουν αναξιοποίητα - και δεν είναι λίγοι οι Μεσσήνιοι που αγνοούν τους «θησαυρούς» τους. Οι υπόλοιποι Ελληνες και ξένοι επισκέπτες της περιοχής ούτε καν πληροφορούνται ότι στη Σφακτηρία π.χ. υπάρχει μνημείο για τους πεσόντες Αγγλους Γάλλους και Ρώσους στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Ελάχιστοι επίσης γνωρίζουν το φάρο της Σαπιέντζας που κατασκευάστηκε το 1885, το κουμαρόδασος του ίδιου νησιού που έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης, ή το σπήλαιο Μαύρη Τρύπα της Σχίζας.
ΤΑ ΝΗΣΙΑ
Η Σφακτηρία είναι βραχονησίδα της Μεσσηνίας στο νότιο Ιόνιο πέλαγος κοντά στην Πύλο, μπροστά στο φυσικό της λιμάνι, ως κυματοθραύστης. Είναι ένα μακρόστενο νησί και έχει έκταση 3,2 km2. Κατέχει στρατηγική θέση σ' ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Πελοποννήσου.
Κατά τους ομηρικούς χρόνους ή και παλαιότερα, οι Πύλιοι (που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο υπό τον Νέστορα) οχύρωσαν το βόρειο -και καταλληλότερο για κάτι τέτοιο- άκρο της βραχονησίδας με ένα φρούριο. Κατά τον 7ο χρόνο του Πελοποννησιακού πόλεμου (424 π.Χ.) η Σφακτηρία έγινε θέατρο αιματηρού αγώνα ανάμεσα στους Σπαρτιάτες και στους Αθηναίους. Στη Σφακτηρία έγινε επίσης μάχη κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 μεταξύ των Ελλήνων και των Φιλελλήνων από τη μία μεριά και των Τουρκοαιγυπτίων από την άλλη, όταν στις 16 Απριλίου 1825 ο Ιμπραήμ ήρθε εναντίον του νησιού που το υπερασπιζόταν ο Μαυροκορδάτος με τον Σαχτούρη, τον Τσαμαδό και τον Χιλίαρχο Σταύρο Σαχίνη με χίλιους άνδρες. Η άνιση μάχη έληξε με ήττα των ελληνικών δυνάμεων. Σκοτώθηκαν ο Τσαμαδός, ο Σταύρος Σαχίνης και ο φιλέλληνας Ιταλός Σανταρόζα.
Ο Μαυροκορδάτος κι ο Σαχτούρης κατάφεραν να διαφύγουν με το πλοίο του Τσαμαδού, τον «Αρη», ο οποίος διέσχισε τον αιγυπτιακό στόλο και κατάφερε να διαφύγει διάτρητος από τις σφαίρες, χωρίς κατάρτια και με λίγες απώλειες. Αργότερα στη Σφακτηρία στήθηκε αναμνηστική πυραμίδα στη μνήμη του Σανταρόζα και των Ελλήνων ηρώων, καθώς και μνημεία προς τιμήν των Αγγλων, Ρώσων και Γάλλων που έπεσαν στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου.
Η Σφακτηρία είναι προστατευόμενη τοποθεσία του δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR2550008, ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης, από τον Οκτώβριο του 2010. Η περιοχή είναι σημαντική ως σταθμός των διαχειμάζοντων και μεταναστευτικών ειδών λευκοτσικνιά, αργυροτσικνιά, χαλκόκοτα, νεροχελίδονο, βαλτότρυγγας, λασπότρυγγας και γελογλάρονο. Στην χλωρίδα του νησιού περιλαμβάνονται θαμνοκυπάρισσα, ευφορβίες δενδροειδείς, Ruta chalepensis, ασφάκες και άλλα φρύγανα.
Η Σχίζα είναι το μεγαλύτερο νησί των Μεσσηνιακών Οινουσσών, με έκταση 12,3 τ.χλμ. Στο παρελθόν ονομαζόταν Καμπρέρα και Καβρέρα. Είναι βραχώδες νησί το οποίο χρησιμοποιείται από την Πολεμική Αεροπορία ως πεδίο βολής. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, ενώ την περίοδο 1999 -2010 ανήκε στον Δήμο Μεθώνης.
Νοτιοδυτικά της Σχίζας είναι το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου, γνωστό ως τάφρος ή φρέαρ των Οινουσσών, με βάθος 5.121 μ. Το υψηλότερο σημείο του νησιού είναι 201 μ. Σημαντικότερο αξιοθέατο της Σχίζας είναι το σπήλαιο Μαύρη Τρύπα. Βρίσκεται στη δυτική πλευρά του νησιού, σε απόσταση 400 μέτρων από τη θάλασσα, διανοιγμένο μέσα σε ηωκαινικό ασβεστολιθικό βράχο. Παραμένει μέχρι σήμερα ανεξερεύνητο. Το νησί είναι ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000.
Η Σαπιέντζα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί των μεσσηνιακών Οινουσσών μετά τη Σχίζα. Βρίσκεται στ' ανοιχτά των νοτιοδυτικών ακτών της Μεσσηνίας, απέναντι από τη Μεθώνη, και είναι ένα κατάφυτο νησί με σπάνια χλωρίδα. Εχει έκταση 9 τ.χλμ. και, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, έχει πληθυσμό 7 κατοίκους. Ανήκει στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, ενώ την περίοδο 1999 -2010 ανήκε στον Δήμο Μεθώνης. Το υψηλότερο σημείο του νησιού είναι 219 μ. Η πρόσβαση στο νησί πραγματοποιείται με τουριστικά
πλοιάρια που αναχωρούν από τη Μεθώνη.
Η Σαπιέντζα βρίσκεται πάνω στον σημαντικό ναυτικό δρόμο που συνδέει την Ιταλία με την Μέση Ανατολή. Στις ακτές της έχουν σημειωθεί αρκετά ναυάγια, ορισμένα απ’ τα οποία μετέφεραν ιδιαίτερα σημαντικό φορτίο, με μεγάλη αξία σήμερα για την αρχαιολογία. Ενα από τα ναυάγια περιείχε τις κολόνες από το μεγάλο περιστύλιο που είχε χτίσει ο Ηρώδης στην Καισάρεια της Παλαιστίνης τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ενώ ένα άλλο περιείχε σημαντικές ρωμαϊκές σαρκοφάγους.
Στο νότιο σημείο του νησιού υπάρχει φάρος κατασκευασμένος το 1885. Εχει ύψος 8 μέτρα και εστιακό ύψος 110 μέτρα. Ο φάρος κατασκευάστηκε ύστερα από αίτημα της βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας. Σήμερα ηλεκτροδοτείται με φωτοβολταϊκά συστήματα.
Η Σαπιέντζα διαθέτει μία παραλία στο βόρειο τμήμα της, απέναντι από τη Μεθώνη, η οποία ονομάζεται Αμμος.
Το όνομα Σαπιέντζα είναι ιταλικής προέλευσης και σημαίνει «σοφία». Από το 1209 το νησί πέρασε στον έλεγχο των Βενετών, όπως και ολόκληρη η νότια ακτογραμμή της Μεσσηνίας. Κατά τη διάρκεια του 3ου Βενετοτουρκικού πολέμου αποτελούσε αγκυροβόλιο του τουρκικού και του βενετικού στόλου. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας αποτέλεσε ελληνικό έδαφος. Αμφισβητήθηκε όμως από την Αγγλία κατά την διάρκεια των Παρκερικών, όταν οι σχέσεις Ελλάδας και Αγγλίας οξύνθηκαν. Η Αγγλία διεκδίκησε κατά το διάστημα αυτό το νησί ως τμήμα των Ιονίων Νήσων, τα οποία εκείνη την περίοδο της ανήκαν.
Το νησί παραμένει σχεδόν ακατοίκητο τις τελευταίες δεκαετίες, παρουσιάζοντας όμως έναν πολύ μικρό πληθυσμό στις τελευταίες απογραφές. Στο νησί υπάρχουν σπάνια δάση αείφυλλων πλατύφυλλων. Θαμνώδη μεσογειακά φυτά, όπως κουμαριές ή σκίνα, στη Σαπιέντζα απαντώνται με δενδρώδη μορφή και σχηματίζουν πυκνό δάσος. Μια έκταση 240 στρεμμάτων του δάσους της Σαπιέντζας έχει ανακηρυχθεί επίσημα ως διατηρητέο μνημείο της φύσης. Επίσης η Σαπιέντζα είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000. Στο νησί ζει σημαντικός πληθυσμός κρητικών αιγάγρων, των γνωστών κρι-κρι.
Το Βενέτικο είναι νησί των Μεσσηνιακών Οινουσσών που βρίσκεται απέναντι από το νοτιότερο άκρο της Μεσσηνίας, το ακρωτήριο Ακρίτας. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Πύλου-Νέστορος, ενώ την περίοδο 1999- 2011 ανήκε στον Δήμο Κορώνης. Είναι βραχώδες νησί με θαμνώδη βλάστηση. Το υψηλότερο σημείο του είναι 181 μέτρα. Στην αρχαιότητα το νησί ονομαζόταν Θηγανούσσα και αναφέρεται από τον Παυσανία.
Στο νησί υπάρχουν περιοχές με θηγανίτες λίθους [σκληρός λίθος χρησιμοποιούμενος ως ακόνι] γνωστές από την αρχαιότητα, εξ ου και το όνομα Θηγανούσσα. Είναι ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000.
Η Αγία Μαρίνα ανήκει επίσης στις Μεσσηνιακές Οινούσσες: ένα μικρό ακατοίκητο νησί με σχεδόν στρογγυλό σχήμα, που βρίσκεται ανάμεσα στη Σχίζα και τη Σαπιέντζα. Είναι σχετικά επίπεδο, με το υψηλότερο σημείο του να μην υπερβαίνει τα 30 μέτρα. Στο υψηλότερο αυτό σημείο υπάρχει εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Μαρίνα. Κάθε χρόνο στις 17 Ιουλίου, ημέρα
που γιορτάζει το εκκλησάκι, επισκέπτονται το νησί πιστοί από την απέναντι μεσσηνιακή ακτή. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Πύλου-Νέστορος, ενώ την περίοδο 1999-2011 ανήκε στον Δήμο Μεθώνης. Το νησί είναι ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000.
Η Πρώτη είναι νησί του Ιονίου Πελάγους και βρίσκεται σε απόσταση 2 περίπου ναυτικών μιλίων ή 3.702 μέτρων απέναντι από το λιμενικό καταφύγιο της Μαραθόπολης του Δήμου Τριφυλίας. Εχει έκταση 3 τ.χλμ. και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει πραγματικό πληθυσμό 4 κατοίκους. Η Πρώτη μνημονεύεται από τον Θουκυδίδη γιατί εκεί «ερήμου ούσης» το 7ο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου (425 - 424 π.Χ.) στάθμευσε προσωρινά, λόγω τρικυμίας, ο αθηναϊκός στόλος (αθηναϊκή μοίρα) του Δημοσθένη, επανακάμπτοντας από τη Ζάκυνθο και συνεχίζοντας προς την Πύλο, όπου στη νήσο Σφακτηρία πολιόρκησε τους συγκεντρωμένους εκεί Σπαρτιάτες (Θουκυδίδη Δ΄ 13).
Αναφορές για αυτήν υπάρχουν και από το Στράβωνα και άλλους αρχαίους συγγραφείς. Ανατολικά του νησιού, που το μήκος του είναι περί τα 3 τ. χλμ. και θυμίζει μισοβυθισμένο κροκόδειλο ή γενικά ερπετό, υπάρχει μια μοναδικού κάλλους αμμουδιά που ονομάζεται αμμουδιά της Βουρλιάς, η οποία βρίσκεται σε έναν ήσυχο όρμο με πεντακάθαρα νερά. Αν κάποιος αποφασίσει να επισκεφτεί την Βουρλιά με δικό του σκάφος, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στην είσοδο του όρμου, γιατί βρίσκεται εκεί ένα βυθισμένο σκάφος που κάποια σημεία του είναι πολύ κοντά στην επιφάνεια και διακρίνονται ελάχιστα.
Βορειότερα από τη Βουρλιά ο επισκέπτης συναντά έναν ακόμη ήσυχο όρμο που χρησιμεύει σαν λιμανάκι για τους επισκέπτες της Πρώτης, και ειδικότερα των προσκυνητών της Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Γοργοπηγής, που διακρίνεται από την πλαγιά του λόφου. Είναι ανδρώο μοναστήρι και πήρε το όνομά του από μια εικόνα του 1832 που βρέθηκε στα βράχια του νησιού το 1984, στο σημείο που σήμερα υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι. Η δίκλιτη εκκλησία του μοναστηριού είναι αφιερωμένη στην ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Στεφάνου και στην απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το μοναστήρι εορτάζει στις 23 Αυγούστου και στις 24 Σεπτεμβρίου, και πλήθος επισκεπτών έρχονται για να τιμήσουν την ημέρα που βρέθηκε η εικόνα.
Τις ημέρες αυτές οι πιστοί μπορούν να επισκεφτούν τη νήσο Πρώτη με καΐκια που δρομολογούνται από τη Μαραθόπολη, ενώ συνήθως στη μεταφορά αυτή συμμετέχουν και τα πλοιάρια που τον υπόλοιπο καιρό εξυπηρετούν τη μεταφορά επισκεπτών από το λιμάνι στης Πύλου στη νήσο Σφακτηρία. Η μονή τις ημέρες του εορτασμού προσφέρει στους επισκέπτες γεύμα με ψάρια της περιοχής. Διαθέτει μικρό ξενώνα, φιλοξενεί προσκυνητές, αλλά και όσους αποκλειστούν στο Νησί από την κακοκαιρία.
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ
Για τους λόγους που έμειναν αναξιοποίητα τα νησιά της Μεσσηνίας και για τις προοπτικές ανάπτυξής τους μίλησαν στην "Ε" ο νέος περιφερειάρχης Παναγιώτης Νίκας, ο δήμαρχος Πύλου - Νέστορος Δημήτρης Καφαντάρης και ο νέος δήμαρχος Τάκης Καρβέλας. Αντιθέτως ο απερχόμενος δήμαρχος Τριφυλίας Παναγιώτης Κατσίβελας και ο νέος δήμαρχος Γιώργος Λεβεντάκης αν και ρωτήθηκαν σχετικά, δεν μας απάντησαν.
Ο νέος περιφερειάρχης Πελοποννήσου Παναγιώτης Νίκας απαντώντας σε ερώτηση της "Ε" για τους λόγους που παραμένουν αναξιοποίητα τα νησιά είπε: "Τα νησιά της Μεσσηνίας αποτελούν περιουσιακό στοιχείο του Ελληνικού Δημοσίου, κατά κύριο λόγο. Σωστό είναι να συνεχίσει να αποκλείεται η οργανωμένη ανθρώπινη δραστηριότητα του τύπου «ξενοδοχεία /διαμονή / μεταφορά ρεύματος και νερού» κ.λπ., προκειμένου να παραμείνουν αλώβητα από περιβαλλοντικής απόψεως".
Για τις προοπτικές αξιοποίησής τους ο κ. Νίκας δήλωσε: "Θεωρώ πως είναι αποδεκτή η μετατροπή τους σε περιβαλλοντικά πάρκα, δεδομένου ότι πολλά απ’ αυτά είναι ήδη εντεταγμένα σε ζώνες Natura, με απολύτως ήπιες παρεμβάσεις, ανάδειξη του περιβαλλοντικού τους πλούτου, εμπλουτισμό χλωρίδας και πανίδας, επισκέψεις σχολείων, περιβαλλοντικών οργανώσεων και ομάδων. Τα παραπάνω θα συντελέσουν στην ουσιαστική υποστήριξη του τουρισμού, μέσα από τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής «αγνότητας» συγκεκριμένων περιοχών, όπως τα νησιά της Μεσσηνίας".
Ο νέος δήμαρχος Πύλου - Νέστορος Τάκης Καρβέλας μας είπε για τα νησιά: "Εκτιμώ ότι μέχρι τώρα οι αναγκαιότητες των εκάστοτε δημοτικών αρχών ήταν στραμμένες προς άλλες κατευθύνσεις και αυτό ίσως δεν ήταν στους στόχους τους για την ανάπτυξη της περιοχής. Πιστεύω όμως ότι τώρα πρέπει να στοχεύσουμε προς αυτή την κατεύθυνση, διότι ήδη η περιοχή είναι τουριστικός προορισμός.
Τα νησιά έχουν επίσης και κτηνοτροφική και η αλιευτική αξία. Συνεπώς εμείς πρέπει να κάνουμε εκείνες τις ενέργειες ώστε τα νησιά να βοηθήσουν στην περαιτέρω οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής μας. Η Σφακτηρία είναι γνωστή από την ιστορία της αφού εκεί έχουν γίνει μεγάλες μάχες και η Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Μεταξύ των πρώτων στόχων θα πρέπει να είναι η ανάδειξη του μνημείου των πεσόντων Ρώσων, Αγγλων και Γάλλων στην Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Το μνημείο δεν έχει ενδιαφέρον μόνο για τους Ελληνες, αλλά και για τους αλλοδαπούς επισκέπτες που θέλουν να αποτίσουν φόρο τιμής στους ομοεθνείς τους που θυσιάστηκαν στην ναυμαχία. Θα πρέπει επίσης να προχωρήσει ο φωτισμός του νησιού και η αξιοποίηση των μονοπατιών του.
Η Σαπιέντζα είναι ένα νησί με πολύ μεγάλη ιστορία. Καταρχάς το Πόρτο Λόγγο ήταν για πολλούς αιώνες το φυσικό λιμάνι της ναυσιπλοΐας μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Πριν περάσουν τα πλοία για Ασία και Αφρική σταματούσαν στο Πόρτο Λόγγο για ανεφοδιασμό από την καστροπολιτεία της Μεθώνης. Η Σαπιέντζα έχει μοναδικό κάλλος και πρέπει φυσικά να αναδειχθούν τόσο ο φάρος όσο και το περίφημο κουμαρόδασος. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι η Σαπιέντζα είναι περιοχή ελεγχόμενου κυνηγιού. Το Δασαρχείο δίνει ειδική άδεια για κυνήγι ορισμένους μήνες το χρόνο. Αρά ήδη έχουμε θεματικό τουρισμό ο οποίος πρέπει να ενισχυθεί.
Η Αγία Μαρίνα είναι ένα πολύ μικρό νησί το οποίο έχει το ομώνυμο εκκλησάκι και μια εξαιρετική παραλία.
Εκείνο που είναι μεγάλο νησί με εξίσου μεγάλη ιστορία, και το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί, είναι βεβαίως η Σχίζα. Για πολλά χρόνια ήταν και είναι πεδίο βολής της Πολεμικής Αεροπορίας. Στο νησί υπάρχει ένα πολύ μεγάλο σπήλαιο, η Μαύρη Τρύπα, που μπορεί να γίνει τουριστικό αξιοθέατο - ενώ υπάρχουν και δυο ακόμα σπήλαια που μπορούν να αξιοποιηθούν. Στο νησί υπάρχουν πάρα πολλά γίδια και αγριοκάτσικα. Περιμετρικά η Σχίζα είναι εξαιρετικός ψαρότοπος και μπορεί να γίνει προορισμός για αλιευτικό τουρισμό. Ηδη έρχονται επισκέπτες με καΐκια της περιοχής και ψαρεύουν.
Το Βενέτικο είναι ένα μικρό νησί που έχει περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά με τις υπόλοιπες μεσσηνιακές Οινούσες.
Για όλα τα νησιά λοιπόν πρέπει να γίνει ένα ειδικό τοπικό αναπτυξιακό πρόγραμμα από μελετητές, ώστε να αξιοποιηθούν ήπια με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος".
Ο απερχόμενος δήμαρχος Πύλου - Νέστορος Δημήτρης Καφαντάρης δήλωσε στην "Ε": "Καταρχάς σε όλα τα νησιά μας ιδιοκτήτης είναι το Δασαρχείο και κατ’ αυτούς έχουν δυσκολία να τα αναπτύξουν.
Για εμάς πρέπει να αναπτυχθούν άμεσα, διότι είναι πόλος έλξης επισκεπτών αλλά και οικονομίας του τόπου μας. Ειδικά η Σαπιέντζα που έχει στοιχεία μοναδικά, όπως είναι ο φάρος, όπως είναι ο κάμπος με τη γύρη, όπως είναι το μεσογειακό δάσος, αλλά και τα αγριοκάτσικα που έχει πάνω το νησί, καθώς και οι παραλίες. Πρέπει να υπάρξει άμεση παρέμβαση από το υπουργείο Περιβάλλοντος με ένα μάστερ πλαν ανάδειξής τους, ώστε να γίνουν επισκέψιμα. Πρέπει επίσης να επεκταθεί η κυνηγετική περίοδος που ανοίγει το Νοέμβριο. Το κώλυμα, σύμφωνα με το κράτος είναι το έλλειμμα προσωπικού φύλαξης. Αυτό μπορεί να λυθεί εάν μπουν ιδιώτες, σεβόμενοι πάντα το περιβάλλον. Το περιβάλλον είναι -όπως γνωρίζετε- πολύ ψηλά στην ατζέντα των επισκεπτών, και γι’ αυτό τα νησιά μας μπορούν να γίνουν πόλος έλξης Είχα ως δήμαρχος εντάξει στο Leader ένα μεγάλο μονοπάτι της Σφακτηρίας για να το αναδείξουμε, αλλά δυστυχώς ποτέ δεν έγινε η δημοπράτηση του έργου, χάθηκαν τα χρήματα διότι το Δασαρχείο δεν έδωσε τις σχετικές εγκρίσεις που οφείλει να δώσει κάθε φορά. Αρα λοιπόν, το ίδιο κράτος είναι εμπόδιο στον εαυτό του. Για να αλλάξει λοιπόν η προοπτική, πρέπει να σκύψουν πάνω στα προβλήματα που τους έχουμε κατά καιρούς -και εγώ προσωπικά- αναφέρει με έγγραφα. Ετσι ώστε μαζί με την αυτοδιοίκηση και την επιχειρηματική κοινότητα να δώσουν μία άλλη κατεύθυνση, αξιοποιώντας για παράδειγμα τους φάρους της Σαπιέντζας και της Σφακτηρίας, και προωθώντας τον περιπατητικό τουρισμό αναψυχής. Μην ψάχνουμε να βρούμε τις αιτίες της κρίσης. Υπάρχουν απαντήσεις πάντα, αλλά πρέπει να γίνουν πράξη".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου