Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΘΟΔΩΡΗΣ ΞΥΔΙΑΣ ΣΤΗΝ “Ε” “Θέλω να ακούγονται περισσότερο τα τραγούδια μου και λιγότερο εγώ”

Η σεμνότητα και η διακριτική καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία είναι η δεύτερη φύση του αγαπημένου Πύλιου συνθέτη Θοδωρή Ξυδιά. Η πρώτη είναι φυσικά η μουσική, η οποία φαίνεται πως κυλάει στο αίμα του. Πάντα δημιουργικός, σκεπτικός, αεικίνητος και συγκρατημένος ταυτόχρονα, αποτελεί μια σύγχρονη σταθερή αξία στο ποιοτικό ελληνικό τραγούδι. Γνήσιος απόγονος των μεγάλων, πνευματικό τους παιδί θα έλεγε κανείς, σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα νέο δίσκο με μελοποιημένη ποίηση, την οποία δείχνει να αγαπά πολύ. Μάλιστα μεγάλο ενδιαφέρον θα έχει και μια επόμενη δουλειά του, η οποία στηρίζεται στην ποίηση του Αντώνη Σαμαράκη…

- Σε τι φάση σας βρίσκει αυτή η συνέντευξη;

Καταστροφής! (γελάει) Γιατί είμαι στο τελείωμα ενός cd, του οποίου οι στίχοι έχουν γραφτεί από την ποιήτρια Αγγελική Σιδηρά. Το έργο της μάλιστα έχει παρουσιαστεί και στην Καλαμάτα. Λείπουν βέβαια οι φωνές, έχει προχωρήσει καλά ο δίσκος όμως. Τη φάση του στούντιο, δυστυχώς, τη σταμάτησε ο κορονοϊός. 

- Για τις φωνές πότε θα καταλήξετε ποιες θα είναι; 

Για τις φωνές θα καταλήξω σύντομα. Τις βασικές τις έχω βρει, θα είναι ο Γιάννης Λάρδης και η Φωτεινή Σαββατιανού. 

- Είναι οι κλασικοί σας συνεργάτες. 

Αυτοί είναι οι κλασικοί συνεργάτες μου, συμμετέχουν οπωσδήποτε. Αλλά τώρα περιμένω κάποιες απαντήσεις και από κάποιους άλλους καλλιτέχνες. 

- Τι ύφος θα έχουν τα τραγούδια; 

Είναι τραγούδια του έρωτα και της πόλης. Είναι τραγούδια που αναφέρονται σε ένα αστικό περιβάλλον. 

- Στη σύγχρονη εποχή δηλαδή. 

Ναι. “Σε μια πόλη σε αγάπησα”… Σε τέτοιο ύφος. 

- Εχετε βγάλει ξανά άλλο cd μετά το “Ελλάδα γειτονιά μου” ή αυτό είναι το αμέσως επόμενο; 

Αυτό είναι το αμέσως επόμενο και προετοιμάζω παράλληλα και τη μελοποίηση σε ποίηση του Αντώνη Σαμαράκη. 

- Πολύς κόσμος δεν ξέρει ότι ο Σαμαράκης είχε γράψει ποίηση. 

Ναι, και μάλιστα πρέπει να σας αναφέρω το εξής: Την προηγούμενη δουλειά που είχα κάνει, το “Χωρίς παρέα”, όταν του πήγα το cd το 2002 το Πάσχα, με κράτησε στο σπίτι του Μεγάλη Τετάρτη για να το ακούσουμε παρέα και να μιλήσουμε. Είχα πολύ καλή σχέση με τον Αντώνη Σαμαράκη επειδή μας ένωνε η Πύλος. Η γυναίκα του, Ελένη Σαμαράκη, είναι από την Πύλο, με ήξερε από παιδί οπότε κι εγώ τον αγαπούσα τον ίδιο πάρα πολύ και του είπα τότε: “Κύριε Αντώνη είναι αδύνατον εσείς να μην έχετε γράψει ποτέ ποιήματα στη ζωή σας”. Μου λέει: “Τώρα που μου το λες, πραγματικά έχω γράψει. Ασε να τα ψάξω και θα σ’τα δώσω”. Πραγματικά μετά από λίγο καιρό τα πήρα γραμμένα από τον ίδιο στην γραφομηχανή του, με ημερομηνίες… 1934 για παράδειγμα. Τα έχω φυλαγμένα τα πρώτα αντίγραφα. Μετά η Ελένη Σαμαράκη θεώρησε ότι μπορούσε να τα κάνει βιβλίο και κυκλοφόρησε το βιβλίο αυτό πριν από μερικά χρόνια. Τα έχει όλα τα ποιήματα του Αντώνη Σαμαράκη. Μόνο που δεν πρόλαβα… Εφυγε από τη ζωή, χωρίς να ακούσει τουλάχιστον κάποια που εκείνα τα τραγούδια που είχα τελειώσει τότε. 

- Αυτά τα ποιήματα, όταν μου λέτε ότι έχουν γραφτεί το ’34, είναι όμως στο σήμερα, δηλαδή πώς ακούγονται στο τώρα; 

Οχι μόνο ακούγονται, αλλά σε κάποια ειδικά, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Εγώ θα σου πω μόνο ένα στίχο. Λέει "δεν σου ζητώ να με συγχωρήσεις που σε σκότωσα χθες, το βράδυ εκεί κοντά στον παράλληλο 38, μα σου ζητώ να με συγχωρέσεις που σε σκότωσα πρώτα μέσα μου πολύ πιο πριν. Αδερφέ μου με σκότωσες μέσα σου και ο νεκρός είσαι εσύ. Αδερφέ μου σε σκότωσα μέσα μου και ο νεκρός είμαι εγώ. Τώρα πια ξέρουμε και αν δεν ζήσαμε δύο παράλληλες ζωές, ζήσαμε ωστόσο δύο παράλληλους θανάτους". Αυτό είναι γραμμένο το 1950 και είχε αφορμή την τραγωδία στην Κορέα. 

- Είχε επηρεάσει πολύ κόσμο ο πόλεμος αυτός τότε. 

Και είναι κι άλλα τα οποία είναι και ερωτικά. Εγώ θα σου πω ένα τραγούδι το οποίο έχω παίξει σε συναυλίες εδώ και 10 χρόνια και περισσότερο. Ο στίχος είναι πάρα πολύ απτός, αλλά οι τίτλοι που έβαζε ο Αντώνης Σαμαράκης ήταν βαρύγδουποι, δηλαδή… “Εις λεύκωμα κόρης”, που σε παραπέμπει τουλάχιστον σε Σολωμό. Και γράφει ο στίχος "δεν έπρεπε να ‘ρθεις αυτή την ώρα που μόλις είχα κάψει τα χαρτιά μου, ήταν τα χέρια μου γεμάτα στάχτες που μόλις είχα κάψει στην καρδιά μου. Δεν έπρεπε να ‘ρθεις αυτή την ώρα που έλεγα πια πως όλα έχουν τελειώσει. Δεν έπρεπε να ‘ρθεις να μου θυμίσεις πως μένει κάτι που δεν το ‘χω δώσει". Ενα άλλο ερωτικό λέει: "Αν ήμουν ήλιος, σύννεφα δεν θα σκέπαζαν τα ουράνια, ούτε τη νύχτα θα άφηνα τα πέπλα της να ρίξει. Στεφάνι θα σου φόραγα με τις πιο λάμπες αχτίδες, όλος ο κόσμος για να δει την ομορφιά σου". 

- Είναι πέρα από τον χρόνο πιστεύω, έχετε δίκιο. Βέβαια ήθελε θάρρος για να καταπιαστείτε με αυτό το project, δηλαδή είναι μεγάλη ευθύνη. 

Ηταν τόσος ο ενθουσιασμός μου που πραγματικά, από τότε που πήρα τα χειρόγραφα ποιήματά του, έπεσα με τα μούτρα. Γιατί πρώτον, είμαι κατά κάποιον τρόπο παρακλαδάκι των μουσικών, των δημιουργών που τους ενδιαφέρει η ποίηση. Ανήκω στο “γενεαλογικό” δέντρο Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκου, Μαρκόπουλου. Και συγκινήθηκα αμέσως γιατί είχα στα χέρια μου κάποιους στίχους ενός ανθρώπου - οραματιστή και ένιωσα ότι κολακεύτικα με το να μου δώσει τα ποιήματά του και πραγματικά προσπάθησα να τα κάνω με πολλή αγάπη, γιατί και τον ίδιο τον ήξερα και ήξερα πόσο με αγαπούσε και αυτός. 

- Αναφέρατε κάποια ονόματα πριν και να προσθέσω δεν είναι μόνο αυτά, έχετε συνεργαστεί με πολύ σημαντικά ονόματα και με κάποιους ανθρώπους και του σήμερα και του χθες. Παρ’ όλα αυτά δεν υπάρχει πουθενά ένα πλήρες αναλυτικό βιογραφικό που να περιλαμβάνει όλες σας τις δραστηριότητες. 

Πιστεύω ότι υπήρχε κάποια στιγμή. Εχω δουλέψει δισκογραφικά με το Νίκο Δημητράτο, τον Γεράσιμο Ανδρεάτο, τον Παντελή Θαλασσινό, τον Κώστα Μακεδόνα, το Λάκη Λαζόπουλο… 

- Υπάρχει, αλλά είναι λίγο συνοπτικό, ενώ θα μπορούσε να μάθει κάποιος για σας πιο πολλά πράγματα. Γίνεται ίσως από την ταπεινότητα που σας διέπει. Γιατί έχετε επιλέξει αυτή τη στάση; 

Γιατί πρώτον οι προδιαγραφές που είχα από τον καιρό που γεννήθηκα και μεγαλώνοντας σε ένα χώρο όπως η Πύλος δεν προμήνυαν ότι θα μπορούσα να ασχοληθώ με τη μουσική, να κάνω πράγματα πιο αποδεκτά για τον κόσμο ή να βγω στην επιφάνεια. Πάνω από όλα, αυτό το πράγμα με γεμίζει εμένα σαν άνθρωπο και αυτό το μετέδιδα στους αμέσως διπλανούς μου φίλους, αγαπημένους μου φίλους. Και στο σχολείο στην Πύλο ή αργότερα στο πανεπιστήμιο στη Νομική Κομοτηνής όπου έτυχε να φοιτήσω, οι πρώτοι αποδέκτες ήταν οι φίλοι. Δεν είχα στόχο να γίνω γνωστός, ήθελα τα τραγούδια μου να ταξιδεύουν. Παρ’ όλα αυτά στάθηκα σε κάποιες φάσεις της ζωής μου ιδιαίτερα τυχερός. Ετυχε σε ηλικία 24 ετών να γίνω αποδεκτός από τον Στέφανο Ληναίο και την Ελλη Φωτίου και να γράφω για 10 χρόνια περίπου τις μουσικές στα έργα που ανέβαζαν στο Θέατρο “Αλφα”. Μέσα από αυτούς τους ανθρώπους έτυχε να συνεργαστώ με τον Αλέκο Σακελλάριο. Το σκέφτομαι καμιά φορά και λέω “αλήθεια μού συνέβη κάτι τέτοιο”; Ημουν πάρα πολύ τυχερός. Δούλεψα με το Μίκη Θεοδωράκη όταν του έκανα τις ενορχηστρώσεις σε ένα έργο που ανέβασε ο Στέφανος Ληναίος του Ασίζ Νεσίν. Ημουν πραγματικά τυχερός σε αυτό το θέμα, βέβαια δεν είχα τη φλόγα τις διάκρισης, αυτό πραγματικά δεν το είχα. Παράλληλα η μουσική δεν ήταν μόνο η συνθετική μου άποψη, ήταν και η διδακτική. Σαν δάσκαλος εργαζόμενος σε ωδείο, σε σχολείο πάρα πολλά χρόνια. Δεν είχα μόνο την τρέλα να είμαι ένας επαγγελματίας συνθέτης. Ηθελα να είμαι εργάτης της τέχνης. Ο καθένας είναι καλλιτέχνης στο χώρο του σε οποιαδήποτε εργασία και να κάνει. 

- Πώς ήταν τα πρώτα ερεθίσματα στο χωριό που γεννηθήκατε και μεγαλώσατε και μετά στην Πύλο; Μιλάμε για μια εποχή δύσκολη, όπου στα χωριά υπήρχε συνήθως μόνο ένα ράδιο. Πώς εσείς γίνατε μουσικό ταλέντο, πώς είχατε αναπτύξει μουσικό αυτί; 

Εγώ πιστεύω ότι το άμεσο περιβάλλον παίζει πάντα ρόλο. Η μάνα μου, την οποία έχασα πριν λίγο καιρό, ήταν μοδίστρα και στο εργαστήρι της είχε μαθήτριες και όλη την ημέρα το ραδιόφωνο έπαιζε και εκείνες τραγουδάγανε. Η μητέρα μου είχε εκπληκτική φωνή. Μέχρι την ημέρα που έφυγε (ήταν σε άνοια, ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο) μπορεί να μην θυμόταν φράσεις και νοήματα, αλλά τραγούδια θυμόταν και τα έλεγε. Εβλεπα λοιπόν ένα συνδυασμό μάνας και παππού, ο οποίος ήταν μερακλής και τραγουδούσε. Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή. Μην ξεχνάς και κάτι άλλο, ότι στην Πύλο όταν πήγα από 3 χρόνων είχε τροβαδούρους και έχει ακόμα ανθρώπους οι οποίοι αυτοσχεδιάζουν φωνητικά. Αρκεί να τύχεις μια φορά στον Επιτάφιο, συνεχίζεται ακόμα αυτό το έθιμο. Ακούγοντάς τους, έμαθα να διαχειρίζομαι τις φωνές, ήταν μια εμπειρία όλο αυτό το πράγμα. Στο τέλος του δημοτικού άρχισα να παίρνω βιβλία μουσικά και να τα διαβάζω στην αρχή αυτοδίδακτα. Μετά στα 17, πήγα στην Αθήνα να δώσω εξετάσεις για πανεπιστήμιο. Τότε άρχισα να κάνω επίσημα σπουδές, αλλά είχα τόσο πολύ προχωρήσει μόνος, που μέσα σε έναν χρόνο έβγαλα την ύλη 8 χρόνων στο πιάνο. Οντως όμως τα παιδιά στην επαρχία δεν είχαν ευκαιρίες. Μου έδειξε τις πρώτες νότες ο Θανάσης Λαμπρινάτος στην Πύλο όταν πήγαινα δημοτικό, αλλά αυτό αν δεν το καλλιεργούσα μόνος μου αγοράζοντας βιβλία για να παίζω, δεν θα μπορούσα να προχωρήσω. Το πρώτο μου όργανο ήταν μαντολίνο και μετά ακορντεόν. Είχα δουλέψει πολύ μόνος μου και είχα αρχίσει να γράφω τα πρώτα μου τραγούδια από μαθητής γυμνασίου. 

- Σήμερα που έρχεστε σε τόση επαφή με τα παιδιά που διδάσκετε, πώς βλέπετε τα τελευταία χρόνια τα παιδιά; Βλέπετε κάτι από τον εαυτό σας ή έχουν αλλάξει πολύ οι γενιές; 

Εχουν αλλάξει πάρα πολύ οι γενιές. Είμαι πάρα πολύ ευτυχής που είμαι συνεχώς ανάμεσα σε παιδιά, δηλαδή από τα 27-28 μου δίδασκα μουσική σε παιδιά στο Εθνικό Ωδείο της Δάφνης και αργότερα πήγα στο σχολείο που είμαι 20 χρόνια στα Εκπαιδευτηρια Πασχάλη στον Αλιμο, όπου εκεί είναι μια μεθυστική κατάσταση. Εχω κάνει χορωδία με τα παιδάκια του δημοτικού σχολείου, έχω κάνει ορχήστρα και παρουσιάζουν εκπληκτικά πράγματα τα παιδιά. Εχουν φοβερή δύναμη και γνώσεις, είναι πιο έξυπνα από εμάς σε ανάλογη ηλικία. Εγώ βλέπω τα παιδιά τώρα, το παραδέχομαι, δεν έχω τη δική τους άνεση και τώρα που δυσκολεύομαι με το μάθημα εξ αποστάσεως, αυτά με βοηθάνε. Είναι πολύ έξυπνα. 

- Οι γονείς έχουν περισσότερη κατανόηση τώρα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, όσον αφορά το ταλέντο ενός παιδιού και την κλίση του προς την μουσική; 

Ναι, οι γονείς είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν. Τα παιδιά όμως, όσο προχωράει η τεχνολογική επανάσταση και η τεχνολογία μπαίνει στη ζωή μας, δεν θέλουν τη “χειρωνακτική εργασία”, τη μελέτη. Οσο περνάνε τα χρόνια διαπιστώνω ότι θέλουν έτοιμα πράγματα και δεν μπαίνουν στον κόπο να καταπιαστούν. Πρέπει να έχει πολύ πάθος ένα παιδί για να γίνει “εργάτης” στη μουσική. Το τάμπλετ και το τηλέφωνο και όλα αυτά έχουν δημιουργήσει μια λιμνάζουσα κατάσταση στα παιδιά. Ενώ προχωράνε στην εξοικείωση με την τεχνολογία, το μυαλό τους είναι εξαιρετικό, τι γίνεται με την δημιουργικότητα; Εχει κάνει πολύ κακό το τάμπλετ, γιατί τα παιδιά δεν ασχολούνται μεταξύ τους, να μιλήσουν, να παίξουν, να δημιουργήσουν κάτι παρέα. 

- Ο καινούργιος δίσκος που συζητάτε πώς θα κυκλοφορήσει; Είναι από κάποια δισκογραφική, είναι δική σας παραγωγή; Σας ρωτάω γιατί και τα cd τώρα είναι μια δύσκολη υπόθεση… 

Ναι, θα είναι παραγωγή που θα τη στηρίξει κάποιος φίλος που έχει στούντιο. Τώρα είναι δύσκολο να κάνεις μια εταιρεία να βγάλει cd και να επενδύσει σε άνθρωπο ο οποίος δεν παράγει “εμπορικό τραγούδι”. 

- Τώρα να σας ρωτήσω τι σχέδια έχετε για το καλοκαίρι, αλλά είναι δύσκολο φαντάζομαι να προγραμματίσετε πλέον. 

Το σχέδιό μου αυτό ήταν, να μπορέσω να κάνω εκδηλώσεις, συναυλίες σε διάφορα μέρη, όπως γίνεται συνήθως. Πάντως όχι με έναν τρόπο… μόνο επαγγελματικό. Θα πρέπει να επικοινωνήσω, για να δημιουργήσω. Θέλω να ακούγονται περισσότερο τα τραγούδια μου και λιγότερο εγώ. 

- Δουλεύετε πολλές ώρες, αλλά είχατε καθόλου ελεύθερο χρόνο, διαβάσατε καθόλου τώρα στην καραντίνα; Είδατε ταινίες; 

Οχι, ασχολήθηκα με πράγματα που αφορούσαν τις δικές μου δημιουργίες, τις οποίες είχα ημιτελείς ή δεν τις είχα αρχειολογήσει. Μου δόθηκε λίγος χρόνος τουλάχιστον τις 2 - 3 πρώτες εβδομάδες να μπορέσω να συμμαζέψω λίγο το υλικό και το μυαλό μου. 

- Εχετε τα συρτάρια γεμάτα, έτσι; 

Βέβαια, υπάρχει δουλειά, το θέμα είναι ότι αν δεν παράξεις κάτι το οποίο ή να σοκάρει ή να είναι εμπορικό, δύσκολα γίνεται αποδεκτό. Πρέπει κάπου να γαληνέψουν οι ψυχές των ανθρώπων, για να στραφούν και σε πράγματα τα οποία δεν είναι ευκολόπιοτα.  

 - Πώς βλέπετε την επόμενη μέρα για τους μουσικούς μετά την άρση των μέτρων του lockdown; 

Εγώ πιστεύω ότι έχουν πληγεί πάρα πολύ οι μουσικοί και ιδιαίτερα οι μουσικοί που ζούσαν μόνο από τη μουσική ως εκτέλεση και ως συναυλιακή κατάσταση. Πρέπει να περάσει αρκετός καιρός για να “ισιώσουμε”. Εχουμε πληγεί πάρα πολύ και έχω φίλους αξιόλογους, οι οποίοι τώρα κινδυνεύουν. Πώς θα εργαστούν οι μουσικοί; Και εγώ έχω πρόβλημα, πώς θα κάνω συναυλίες; Δεν ξέρω τι θα γίνει ώστε να ισορροπήσει η καθημερινότητά μας.Θα είναι μεγάλη δυσκολία. Ακόμα και για τα παιδιά, γιατί αν αυτό το πράγμα συνεχιστεί, θα έχουμε παιδιά φοβισμένα, παιδιά που θα φοβούνται να βγουν έξω να ξαναπαίξουν, να αγκαλιαστούν μεταξύ τους, να κάνουν οτιδήποτε. 

- Εσάς τι είναι αυτό που σας δίδαξε η τρέχουσα αυτή κατάσταση; Για τον εαυτό σας διαπιστώσατε κάτι που δεν το είχατε συνειδητοποιήσει μέχρι τώρα; 

Αυτό που έχουν διαπιστώσει οι περισσότεροι, ότι επειδή καταπιανόμαστε από το πρωί μέχρι το βράδυ με εργασίες και τρεχάματα, κάπου είχαμε ξεφύγει. Με την οικονομική κρίση νομίζαμε ότι θα γίνουμε καλύτεροι, αλλά δεν γίναμε. Αυτό τώρα το θέμα του κορονοϊού κάπου πιστεύω ότι λειτουργεί σαν… αυτογνωσία, να “μαζευτούμε”, να δούμε ποιοι είμαστε, πού πάμε, πού κατευθυνόμαστε και κάπου να ηρεμήσουμε. Ελαττώσαμε την ταχύτητα μέσα στην καθημερινότητα, ελαττώσαμε και κάποια χαπάκια για την πίεση. Αυτό πρέπει να το κάνουμε με βούληση και σε καιρούς εύκολους. Τελικά αποδεικνύεται ότι τίποτα δεν είναι αυτονόητο, ότι μπορεί να αλλάξει η ζωή μας άρδην κάποια στιγμή, και αυτό είναι το ανησυχητικό.