Tου Αντ. Τσιρίγου, προέδρου του Συλλόγου Φίλων Κάστρου Μεθώνης
Το κάστρο της Μεθώνης αποτελεί τοπόσημο όχι μόνο της Μεθώνης και της ευρύτερης περιοχής, αλλά και της Μεσσηνίας και της Πελοποννήσου. Φωτογραφίες του κάστρου και ιδιαίτερα του πύργου του Αγ. Νικολάου (Μπούρτζι) έχουμε δει - και συνεχίζουμε να βλέπουμε – σε εξώφυλλα περιοδικών, τουριστικών οδηγών, σε αφιερώματα και άρθρα του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου (ελληνικού και της αλλοδαπής) , σε βιβλία ακόμα και σε διδακτορικές διατριβές. Στο διαδίκτυο υπάρχουν χιλιάδες φωτογραφίες του και εκατοντάδες βίντεο, εναέρια και επίγεια. Το 2018 βίντεο με θέμα το κάστρο κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό “The best aerial video” της πλατφόρμας travelwithdrone.com.
Το εμβληματικό μνημείο, εντυπωσιακό σε μέγεθος με έκταση 93 στρεμμάτων, αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα οχυρωματικής τεχνικής της εποχής του. Στέκεται αγέρωχο επί αιώνες, κτισμένο πάνω στο βραχώδες ακρωτήριο της Μεθώνης και τον «Μόθωνα λίθο», αντιμετωπίζοντας τα μανιασμένα κύματα και την αναπότρεπτη φθορά του χρόνου.
Το κάστρο αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημα της ευρύτερης περιοχής της Μεθώνης με μεγάλη ιστορική αξία. Είναι το αρχαιολογικό μνημείο της Μεσσηνίας με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα και «εν δυνάμει» μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης για τον τόπο. Ένα τέτοιο μνημείο είναι αυτονόητο ότι πρέπει να προστατεύεται ώστε να παραδοθεί ακέραιο στις μελλοντικές γενιές και να αναδεικνύεται με κάθε τρόπο ώστε να βοηθήσει την τοπική οικονομία να αναπτυχθεί με βιώσιμο τρόπο.
Ο ΣΦΚΜ, από την ίδρυσή του το 2007, προσπαθεί συστηματικά και σύμφωνα με τους σκοπούς του καταστατικού του, να ευαισθητοποιήσει κοινό και αρχές για από κοινού αποτελεσματικές δράσεις με στόχο την προστασία όχι μόνο του κάστρου αλλά και όλων των άλλων μνημείων της ευρύτερης περιοχής, τα οποία είναι μεγάλης ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το παρόν άρθρο όπως και αυτά που θα ακολουθήσουν.
Αεροφωτογραφία του βραβευμένου κάστρου με επισημασμένες τις καταρρεύσεις στο δυτικό τείχος και τη βάση του Μπούρτζι
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΕΩΝ
Ο επισκέπτης του κάστρου διαπιστώνει με την πρώτη ματιά ότι υπάρχουν σοβαρές καταρρεύσεις σε όλο το μνημείο. Η πιο σοβαρή εντοπίζεται στο δυτικό τείχος στο οποίο έχουν δημιουργηθεί μεγάλοι κρατήρες οι οποίοι επεκτείνονται χρόνο με το χρόνο προς το εσωτερικό του κάστρου. Σοβαρά προβλήματα όμως υπάρχουν και σε πολλά άλλα σημεία του μνημείου: στο Μπούρτζι, στο ανατολικό τείχος, στο ενδιάμεσο τείχος και στα προχώματα της τάφρου, με δυο λόγια παντού.
Οι εκτεταμένες καταρρεύσεις είναι το μείζον πρόβλημα του κάστρου και η άμεση αντιμετώπισή του έχει προτεραιότητα.
Ο Σύλλογός μας κάθε καλοκαίρι καταγράφει τα σχετικά προβλήματα και το Μάρτιο του 2019 έστειλε σχετικό υπόμνημα στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας εκφράζοντας τις ανησυχίες του για το πρόβλημα των καταρρεύσεων. Από την απάντηση που λάβαμε αλλά - κυρίως - από το γεγονός ότι, απ’ ότι γνωρίζουμε από δημοσιεύματα του τύπου, δεν υπάρχει ώριμη ή υπό ανάθεση μελέτη ή έργο για ένταξη στο υπό εκτέλεση ΕΣΠΑ ή σε οποιοδήποτε άλλο χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Ο απολογισμός των σωστικών επεμβάσεων της πολιτείας από την 10ετία του 1960 μέχρι σήμερα υπολείπεται των αναγκών και της σπουδαιότητας του μνημείου.
Ουσιαστικά έργα αναστήλωσης έγιναν τις 10ετίες του 1960 και του 2010. Μεσολάβησε ένα επίσης σημαντικό έργο στα μέσα της 10ετίας του 2000 ενταγμένο στο ευρύτερο πρόγραμμα «Κάστρων περίπλους» οποίο όμως ήταν κυρίως έργο υποδομών και φωτισμού. Οι άλλες παρεμβάσεις ήταν ήσσονος σημασίας και είχαν χαρακτήρα αντιμετώπισης έκτακτων γεγονότων όπως για παράδειγμα η αιφνίδια κατάρρευση της πύλης του λιμανιού πριν λίγα χρόνια.
Με γνώμονα τη συμβολή μας σ’ αυτή την προσπάθεια συντάξαμε ενημερωτικό φυλλάδιο με τίτλο «ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΜΕΘΩΝΗΣ ΥΠΟ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ». Το φυλλάδιο αποτελείται από 41 σελίδες με φωτογραφίες και σύντομα κείμενα και έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα μας (www.methoni-castle.gr).
Στόχος μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε το ευρύ κοινό και τους αρμοδίους και να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον χορηγών για άμεση εκπόνηση μελετών αποκατάστασης.
Κατά τη γνώμη μας είναι θέμα πρώτης προτεραιότητας η γρήγορη εκπόνηση των αναγκαίων μελετών είτε μέσω της κεντρικής Διοίκησης ή / και της Αυτοδιοίκησης (Περιφερειακής ή Τοπικής) είτε μέσω χορηγών με στόχο την χρηματοδότηση των αναγκαίων έργων από το ΕΣΠΑ 2021 – 2027.
Ο Σύλλογός μας θα μπορούσε - στο μέτρο των δυνατοτήτων του - να είναι αρωγός στην προσπάθεια αναζήτησης χορηγών για την εκπόνηση των μελετών στη βάση ενός προγράμματος που θα εκπονηθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Ένας από τους κρατήρες του δυτικού τείχους
Ένας από τους πύργους του ενδιάμεσου τείχους
ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ: ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ
Ένα μνημείο, με μεγάλη επισκεψιμότητα και με δυναμική για ακόμα μεγαλύτερη στο προσεχές μέλλον, θα πρέπει να προσφέρει στους επισκέπτες τουλάχιστον στοιχειώδεις υπηρεσίες. Είναι γεγονός ότι την τελευταία τριετία έγιναν σημαντικά βήματα σ’ αυτόν τον τομέα όπως ο μερικός καθαρισμός των τειχών από τη βλάστηση, η εκτύπωση και διανομή ενημερωτικού εντύπου, η αντικατάσταση φθαρμένων αρχαιολογικών πινακίδων και η προσθήκη μερικών άλλων. Μένουν πολλά ακόμα να γίνουν όπως η ολοκλήρωση του καθαρισμού των τειχών και ο πλήρης καθαρισμός του εσωτερικού χώρου και της τάφρου. Όλα τα παραπάνω συντελούν στην ανάδειξη του μνημείου και στην ικανοποίηση των επισκεπτών, η οποία θα πρέπει να είναι σταθερή επιδίωξη της υπηρεσίας.
Όμως ο αποτελεσματικότερος τρόπος ανάδειξης των μνημείων είναι ο φωτισμός τους, μια πρακτική η οποία εφαρμόζεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου.
Το κάστρο της Μεθώνης φωτίστηκε υποδειγματικά το 2006 στο πλαίσιο του μεγαλόπνοου έργου «Κάστρων περίπλους» του Υπουργείου Πολιτισμού. Το έργο άρχισε από τα πρώτα χρόνια να παρουσιάζει προβλήματα εξαιτίας αστοχιών της μελέτης και υλικών αλλά και της παντελούς έλλειψης συντήρησης. Το 2012 το κάστρο ήταν σκοτεινό!
Από το τότε ο ΣΦΚΜ προσπαθεί με επιμονή και μεθοδικότητα να συμβάλει στην αποκατάσταση του φωτισμού με παρεμβάσεις (έχει στείλει περισσότερες από 45 επιστολές και υπομνήματα !) αλλά και χορηγία καλωδίου αξίας 6.500 ΕΥΡΩ. Το φετινό καλοκαίρι, συνεχίζοντας την προσπάθειά μας, προσκαλέσαμε έμπειρο μελετητή φωτισμού μνημείων στη Μεθώνη για αυτοψία και ενημέρωση από την εκπρόσωπο της Εφορείας. Ο μελετητής συνέταξε τεχνική έκθεση την οποία διαβιβάσαμε στην Εφορεία και τον Δήμο. Παράλληλα στείλαμε σχετική επιστολή στον Γ. Γ. του ΥΠΠΟΑ και ζητήσαμε συνάντηση για να τον ενημερώσουμε αναλυτικά και να ζητήσουμε την επίσπευση των ενεργειών που είναι αναγκαίες ώστε το κάστρο να είναι φωτισμένο το 2021, όταν θα γιορτάζουμε την επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821.
Αυτό που ενδιαφέρει τώρα τους πολίτες, τους φίλους του κάστρου και τους επισκέπτες της πόλης δεν είναι ούτε το ιστορικό και οι «περιπέτειες» του έργου του φωτισμού ούτε η αναζήτηση των ευθυνών. Η τελευταία είναι μεν απαραίτητη για να μην επαναλαμβάνονται λάθη και παραλήψεις αλλά πρωτίστως αφορά τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Την αποκατάσταση του φωτισμού τη ζήτησαν το 2018 όλοι οι σύλλογοι της Μεθώνης με επιστολή τους στην τότε Υπουργό Πολιτισμού και η ίδια επιστολή διαβιβάστηκε στο τέλος του 2019 στην νυν Υπουργό Πολιτισμού. Στις 3-10-2020 οι σύλλογοι της Μεθώνης εξέδωσαν κοινό Δελτίο Τύπου θέτοντας με έμφαση το ίδιο αίτημα και τον ίδιο μήνα ξεκινήσαμε εκστρατεία συγκέντρωσης υπογραφών υποστήριξης με αίτημα την επαναλειτουργία του φωτισμού του κάστρου. Η εκστρατεία αυτή θα λήξει στο τέλος του χρόνου και μέχρι τις 9-12-2020 είχαν συγκεντρωθεί 1.100 υπογραφές.
Η αποκατάσταση του φωτισμού του μνημείου σε ικανοποιητικό επίπεδο είναι απόλυτα εφικτή μέσα στους επόμενους τέσσερις μήνες αρκεί να γίνουν άμεσα τρεις απλές κινήσεις: (α) πολιτική απόφαση για την αποκατάσταση του φωτισμού και εντολή σε όλα τα επίπεδα διοίκησης για την απαρέγκλιτη εφαρμογή της, (β) διάθεση επαρκούς χρηματικού ποσού από τις εισπράξεις των εισιτηρίων εισόδου στο κάστρο και (γ) άμεση ανάθεση της μελέτης αποκατάστασης από το Δήμο Πύλου-Νέστορος.
Ανατολικό τείχος – προμαχώνας Λορεντάν
Δυτικό πρόχωμα της τάφρου
ΩΡΑ ΓΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ!
Είναι προφανές και στα δύο προβλήματα η λύση δεν είναι εύκολη, ιδιαίτερα στο πρόβλημα των καταρρεύσεων. Είναι όμως επίσης προφανές ότι χωρίς σχεδιασμό και πίστη στην αναγκαιότητα κάποιου έργου αυτό δεν πρόκειται να γίνει ποτέ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αποκατάσταση του φωτισμού. Κανένας από τους αρμόδιους δεν ασχολήθηκε σοβαρά με το έργο ούτε έκανε κάποια ενέργεια μετά το 2012 όταν ο φωτισμός έπαψε να λειτουργεί. Οτι έγινε - απ’ ότι γνωρίζουμε - ήταν αποτέλεσμα των προσπαθειών του ΣΦΚΜ.
Ο Σύλλογος Φίλων Κάστρου Μεθώνης έκανε ότι του αναλογούσε και ευελπιστεί ότι και οι αρμόδιοι θα κάνουν και αυτοί αυτό που τους αναλογεί.
Το εμβληματικό Κάστρο μας δεν πρέπει να μεταβληθεί σε άμορφη μάζα ερειπίων, πρέπει να προστατευτεί!
Το ιστορικό Κάστρο μας πρέπει να είναι φωτισμένο το 2021 όταν θα γιορτάζουμε την 200η επέτειο της επανάστασης του 1821!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου