ΤΟ ΠΡΙΓΚΙΠΑΤΟ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ (6) Προίκα το Κάστρο της Καλαμάτας

Το 1299 η Ματίλντα ντ’ Αινώ γνωστή και ως Μαχώ (Mahaut) παντρεύτηκε τον νεαρό εξάδελφό της, τον “καλύτερο γαμπρό σ’ όλη τη Ρωμανία”, τον Γκυ Β' ντε λα Ρος, δούκα της Αθήνας, παίρνοντας ως προίκα το Κάστρο της Καλαμάτας. Το 1301 ξαναπαντρεύτηκε στη Ρώμη και η χήρα Ισαβέλλα, που διατηρούσε ακόμη σε ώριμη ηλικία τα θέλγητρά της, τον νεαρό εικοσάχρονο Φίλιππο της Σαβοΐας (de Savoy). Ο Φίλιππος με το γάμο του πήρε την ηγεμονία της Αχαΐας, ως δώρο από τον βασιλιά Κάρολο Β' της Νάπολης. 

Οταν ο Φίλιππος της Σαβοΐας, σύζυγος της Iσαβέλλας, ήταν ηγεμόνας της Αχαΐας, καγκελάριος (λογοθέτης) της Καλαμάτας ήταν ο Βενιαμίν, άνθρωπος πλούσιος με πολλά κτήματα στον εύφορο μεσσηνιακό κάμπο. Πρωτοβεστιάριος είχε διοριστεί ένας Ελληνας, ονομαζόμενος Βασιλόπουλος. Ο Βίνσεντ ντε Μάραιη, ένας πολυμήχανος ηλικιωμένος ιππότης από την Πικαρδία, προστατευόμενος του Κόμητα Ρικάρντο της Κεφαλλονιάς, έτρεφε μεγάλο μίσος ενάντια στον Βενιαμίν, τον κατηγόρησε μάλιστα για κατάχρηση δημόσιων εσόδων και πέτυχε τη φυλάκισή του. Ωστόσο, ο πρωτοστράτορας (Grand Marchal) της Αχαΐας Νικόλα Γ' ντε Σαιντομέρ, προστάτης του Βενιαμίν, μεσολάβησε στον ηγεμόνα Φίλιππο της Σαβοΐας και τον απελευθέρωσε. Ο Βενιαμίν όμως υποχρεώθηκε να καταβάλει 20.000 υπέρπυρα (βυζαντινά χρυσά νομίσματα) της Γλαρέντζας στον φιλοχρήματο ηγεμόνα Φίλιππο της Σαβοΐας, κερδίζοντας έτσι την εύνοιά του. 

Ο Γκυ Β' ντε λα Ρος πέθανε στις 5 Οκτωβρίου του 1308 χωρίς απογόνους και ενταφιάστηκε στο μαυσωλείο των προγόνων του, στο φημισμένο μοναστήρι των Κιστέρκιων του Δαφνίου της Αττικής, κοντά στην Ιερά Οδό, όπου σώζεται πιθανότατα ακόμα η σαρκοφάγος του. Διάδοχός του στο δουκάτο της Αθήνας ορίστηκε ο φιλόδοξος εξάδελφός του Gautier I de Brienne (1308- 1311), κόμης του Λέτσε ο οποίος το 1310 με τη συμμετοχή της Καταλανικής Εταιρείας κατέλαβε 30 πόλεις της Θεσσαλίας. Η Καταλανική Εταιρεία ήταν μια ομάδα επαγγελματιών μισθοφόρων (ένας ιδιωτικός στρατός) που είχαν αρχικά πληρωθεί για να πολεμήσουν στο πλευρό των Αραγωνέζων ενάντια στους Ανδεγαυούς στη Σικελία το 1302. Το 1304 τους προσέλαβε ο βυζαντινός αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης Ανδρόνικος να πολεμήσουν τους Τούρκους του Οσμάν που είχαν νικήσει το στρατό του στη Βιθυνία και συνέχιζαν να λεηλατούν τη Μικρά Ασία. Οι Καταλανοί ωστόσο τρομοκράτησαν τόσο τους Ελληνες όσο και τους Τούρκους, κατέλαβαν την Καλλίπολη, έσφαξαν και υποδούλωσαν τους κατοίκους και την ανακήρυξαν ισπανικό έδαφος. Επί δυο χρόνια λεηλατούσαν άγρια την ύπαιθρο. Προχωρώντας δυτικά λεηλάτησαν το Αγιον Ορος, επιτέθηκαν στη Θεσσαλονίκη, ενώ το 1311 νίκησαν τον δούκα Αθηνών και Θήβας και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα. Αυτές είναι οι συνέπειες της απερισκεψίας, της ανευθυνότητας, της αρχομανίας και του εγωκεντρισμού των ηγεμόνων και των πολι- τικών γενικώς. 

Η χήρα του Γκυ Β', η δούκισσα Ματίλντα σε ηλικία μόλις 15 χρονών τέθηκε υπό την προστασία του εξαδέλφου της Κόμητα Γουλιέλμου ντ’ Αινώ. Αρραβωνιάστηκε αμέσως τον μεγαλύτερο γιο του Φιλίππου του Τάραντα, τον Κάρολο, χωρίς όμως η σχέση τους να οδηγηθεί σε γάμο. Ο Φίλιππος του Τάραντα, που είχε άλλα πολιτικά σχέδια στο νου του, όρισε ότι η Ματίλντα θα παντρευόταν τον Λουδοβίκο, νεότερο αδελφό του Δούκα της Βουργουνδίας. Tης παραχώρησε μάλιστα όλα τα δικαιώματα που είχε στην κτήση της Αχαΐας υπό τον όρο να τα μεταβιβάσει στον άνδρα της πριν από το γάμο. Ο γάμος έγινε το 1313 και ο Λουδοβίκος της Βουργουνδίας χρίστηκε νέος ηγεμόνας της Αχαΐας και επίτιμος βασιλιάς της Θεσσαλονίκης. Η άτυχη Ματίλντα, που ως εγγονή του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου ήταν δικαιωματικά κληρονόμος του πριγκιπάτου της Αχαΐας, έγινε τώρα απλά ισόβιος Κυρά του, χωρίς όμως εξουσία. Το 1311 είχε πεθάνει και η μητέρα της η Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου, η μεγαλύτερη κόρη του Γουλιέλμου. Η παρατεινόμενη απουσία του Λουδοβίκου της Βουργουνδίας από την Αχαΐα, όπου είχε ορίσει ως βάιλό του τον Νικόλα Μαύρο (Le Noir) βαρόνο ντε Σαιν Σωβέρ, δημιούργησε δυσαρέσκειες και προβλήματα στην Πελοπόννησο. Προκάλεσε ειδικά την αντίδραση της Μαργαρίτας, δεύτερης κόρης του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου, χήρας του Ρικάρντο της Κεφαλλονιάς και Κυράς της Ακοβας, η οποία απαίτησε μέρος της ηγεμονίας, προβάλλοντας κληρονομικό δικαίωμα, χωρίς όμως επιτυχία. Η Μαργαρίτα τότε, σε μια κίνηση πολιτικού υπολογισμού, κατάφερε να παντρέψει την πανέμορφη δεκατετράχρονη κόρη της Ισαβέλλα (από προηγούμενο γάμο της με τον Isnard de Sabran) με τον Καταλάνο Ινφάντη Φερδινάνδο (Ferrando) της Μαγιόρκας, δίνοντάς της προίκα τη βαρονία της Ακοβας καθώς και τις αξιώσεις της. Ο γάμος έγινε το 1314 με μεγαλοπρέπεια στη Μεσσήνη της Σικελίας. Οι ευγενείς του Μοριά αντέδρασαν πάραυτα και με επικεφαλής τον Νικόλα Μαύρο έκλεισαν την ατίθαση Μαργαρίτα της Ακοβας στο Χλουμούτζι όπου και την βρήκε ο θάνατος το 1315. 

Ο Φερδινάνδος κατέλαβε το 1315 τη Γλαρέντζα και το Ποντικόκαστρο του Κατακώλου και αναγνωρίστηκε ως «αυθέντης του Μοριά» για σύντομο όμως χρονικό διάστημα. Ο Λουδοβίκος της Βουργουνδίας και η γυναίκα του Ματίλντα (Μαχώ) έφτασαν στο λιμάνι του Ναβαρίνου διεκδικώντας την κατοχή της ηγεμονίας και εξασφαλίζοντας την υποστήριξη του Νικόλα Μαύρου και των Φράγκων. Στις 22 Φεβρουαρίου του 1316 ο Λουδοβίκος ηττάται σε μάχη στο Πικοτίν από τον Γερνάντο και τους Καταλανούς. Οι δύο στρατοί συγκρούστηκαν και πάλι στις 5 Ιουλίου του ίδιου έτους στη Μανωλάδα, στην πεδιάδα της Ηλείας, όπου οι Καταλανοί ηττήθηκαν αυτή τη φορά και ο Φερδινάνδος αποκεφαλίστηκε. Το ακέφαλο σώμα του μεταφέρθηκε και θάφτηκε στο Περπινιάν. Ενα μήνα μετά τη μάχη της Μανωλάδας ο Λουδοβίκος της Βουργουνδίας πέθανε, δηλητηριασμένος πιθανώς από τον αδίστακτο και αρχομανή Κόμητα Ιωάννη της Κεφαλλονιάς. Και ο τελευταίος όμως πέθανε λίγους μήνες αργότερα. 

Η Ματίλντα έμεινε για δεύτερη φορά χήρα σε ηλικία 23 μόλις ετών, μόνη κληρονόμος της Αχαΐας. Ο βασιλιάς Ροβέρτος της Νάπολης, ωστόσο, την ανάγκασε να πάει στη Νάπολη το 1318 και να παντρευτεί, παρά τη θέλησή της τον αδελφό του Ιωάννη κόμητα της Γραβίνας, στην Απουλία. Η Ματίλντα συνέχισε να αρνείται να αναγνωρίσει ως σύζυγό της τον Ιωάννη της Γραβίνας, ώσπου σύρθηκε μπροστά στον Πάπα Ιωάννη 22ο (1316- 1334) στην Αβινιόν, όπου διατάχθηκε να υπακούσει. Δήλωσε ευθαρσώς ότι είχε παντρευτεί κρυφά τον Βουργούνδιο ιππότη Ούγγο ντε λα Παλίς (Hughes de la Palisse) ο οποίος φαίνεται ότι είχε εγκατασταθεί στην Κεφαλλονιά, όπου όριζε και εδάφη στην περιοχή της Πάλης. Η ομολογία της έδωσε την ευκαιρία στον Ροβέρτο της Νάπολης να της αφαιρέσει την κληρονομιά και να την κρατήσει αιχμάλωτη, ως συνένοχο δήθεν συνωμοσίας με τον ντε λα Παλίς, στο νησιωτικό Κάστρο του Αυγού (Castel dell’ Uovo) της Νάπολης. Εκεί πέθανε λησμονημένη το 1331 και ενταφιάστηκε ως κοινή θνητή στην οικογενειακή κρύπτη του βασιλικού δεσμοφύλακά της στη μητρόπολη της Αβέρσας. 

Ετσι άδοξα έκλεισε η σταδιοδρομία της οικογένειας των Βιλλεαρδουίνων του Μοριά με το θάνατο της άτυχης Ματίλντα ντ’ Αινώ, απογόνου τρίτης γενιάς. Πεθαίνοντας πρόλαβε να δηλώσει ενώπιον μαρτύρων ότι κληροδοτεί τα υπάρχοντά της στον εξάδελφό της Ιάκωβο Β', βασιλιά της Μαγιόρκας, γιο της θείας της Μαργαρίτας της περιβόητης Κυράς της Ακοβας, αδελφής της Ισαβέλλας Βιλλεαρδουίνου.

H Κυρά της Ακοβας 

Η περιπετειώδης ζωή της Κυράς της Ακοβας έγινε θρύλος και πέρασε στη λαϊκή παράδοση. Η ίδια ταυτίστηκε με Αμαζόνα «μονοβύζα», ξακουστή για την ανδρεία της, ενώ το κάστρο της ονομάστηκε Κάστρο της Μονοβύζας. Μόλις δυο μήνες αργότερα πέθανε και η νεαρή καλλονή κόρη της Ισαβέλλα, αφήνοντας ένα γιο στον Φερδινάνδο της Μαγιόρκας, τον μελλοντικό Ιάκωβο Β' βασιλιά της Μαγιόρκας, ο οποίος κληρονόμησε και τα δικαιώματα της μητέρας του στην ηγεμονία της Αχαΐας.