«Europa Nostra»: Ειδική τιμητική αναφορά στον Πέτρο Θέμελη

47

Οι Ειδικές Ανακοινώσεις των Βραβείων Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς / Βραβεία Europa Nostra 2019 δημοσιοποιήθηκαν προχθές από την Europa Nostra και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Φέτος, οι Κριτές Βραβείων εξέδωσαν ειδικές αναφορές σε 11 επιτεύγματα πολιτιστικής κληρονομιάς από 9 ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι Ειδικές Αναφορές δίδονται σε εξαιρετικές συνεισφορές στη διατήρηση και την ενίσχυση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης, οι οποίες εκτιμούνται ιδιαίτερα από την κριτική επιτροπή, αλλά δε συμπεριλήφθηκαν στην τελική επιλογή για να λάβουν ένα βραβείο.

Ο αρχαιολόγος, καθηγητής Πέτρος Θέμελης έλαβε την ειδική αναφορά της κριτικής επιτροπής στην κατηγορία Αφιερωμένη Υπηρεσία για τη διάρκεια της ζωής του στην αφοσίωση στην πολιτιστική κληρονομιά.

Ειδικότερα, στην ανακοίνωση αναφέρονται τα εξής: «Ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης είναι αρχαιολόγος που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη διατήρηση, ενίσχυση και διαχείριση της αρχαιολογικής κληρονομιάς της Ελλάδας.

Ήταν μέλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του υπουργείου Πολιτισμού και είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης πραγματοποίησε πολυάριθμες ανασκαφές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, ανακαλύπτοντας, ερευνώντας και προβάλλοντας σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία και ευρύτερα συγκροτήματα.

Το πιο αξιοσημείωτο επίτευγμά του είναι η εξερεύνηση, η έρευνα και η διαχείριση των αρχαιολογικών λειψάνων της Μεσσήνης, μιας σημαντικής αρχαίας πόλης στην Πελοπόννησο.

Μέσα από συνεχείς εκστρατείες εκσκαφής που πραγματοποιήθηκαν εκεί τα τελευταία 40 χρόνια, ο καθηγητής Θέμελης κατάφερε να αποκαλύψει την κεντρική περιοχή της Αρχαίας Μεσσήνης και να παρουσιάσει τα κατάλοιπά της με ελκυστικό και κατανοητό τρόπο».

Άλλες διακρίσεις δόθηκαν:

 

Προσαρμογή επαναχρησιμοποίησης κληρικού σπιτιού σε βιβλιοθήκη 

Pont-A-Celles | ΒΕΛΓΙΟ

Κατασκευασμένο το 18ο αιώνα, το κτήριο του κληρικού υπηρέτησε εδώ και δεκαετίες ως το κέντρο της θρησκευτικής ζωής στο Pont-A-Celles του Βελγίου. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα της μείωσης του θρησκευτικού ενδιαφέροντος που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, ο Δήμος αποφάσισε να μετατρέψει το κτήριο σε κοινόχρηστη βιβλιοθήκη. Η κριτική επιτροπή εξέφρασε την εκτίμησή της για την εξαίρετη αυτή περίπτωση προσαρμοστικής επαναχρησιμοποίησης, δηλώνοντας ότι "αποτελεί υποδειγματική προσπάθεια μικρού τοπικού Δήμου για την ανάκτηση ενός εμβληματικού κτηρίου για νέα κοινοτική και πολιτιστική χρήση".

 

Αναζωογόνηση και κοινωνικοποίηση ενός μνημείου

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Με αφορμή το Διεθνές Έτος του Παιδιού το 1979, το μνημείο Καμπανίτη ανεγέρθηκε ως χώρος συνάντησης παιδιών από όλο τον κόσμο, για την ανταλλαγή γνώσεων και πολιτισμού. Μετά από μια περίοδο παραμέλησης μετά την πτώση του κομμουνισμού στη Βουλγαρία, δημιουργήθηκε το #ShareKambanite για την αναζωογόνηση του χώρου μέσω ανακαίνισης, καθαρισμού και κοινοτικών δραστηριοτήτων. Η κριτική επιτροπή εξήρε την «αναγνώριση της πολιτιστικής αξίας της πρόσφατης ευρωπαϊκής ιστορίας με μέτρια μέσα, επανεντάσσοντας ένα μνημείο σε ένα δημόσιο πάρκο».

 

Ημερολόγιο Εκκλησία του Αγίου Πέτρου και Παύλου

Δαροσάβα | ΣΕΡΒΙΑ

Το 2014 η στέγη της εκκλησίας του Αγίου Πέτρου και Παύλου στο χωριό Darosava κατέρρευσε κάτω από ένα δέντρο που έπεσε κατά τη διάρκεια μιας βαριάς θύελλας. Ο θρησκευτικός χώρος, που χτίστηκε το 1832, χρειαζόταν ανακατασκευές. Η κριτική επιτροπή εντυπωσιάστηκε από τη σχολαστικότητα και την αφομοίωση του έργου αποκατάστασης, αναφέροντας "μια κοινοτική προσπάθεια χρησιμοποιώντας παραδοσιακές τεχνικές για την ανάκτηση ενός σημαντικού κτηρίου κληρονομιάς έπειτα από ένα δραματικό γεγονός".

 

Έρευνα

 

Επιστημονικά αρχεία του PSL: κοινή κληρονομιά

ΓΑΛΛΙΑ

Αυτή η πρωτοβουλία αποσκοπούσε στην ψηφιοποίηση και διατήρηση των συλλογών επιστημονικής κληρονομιάς όλων των ιδρυμάτων που συνδέονται με το Πανεπιστήμιο Paris Sciences & Lettres - PSL. Η κριτική επιτροπή εντυπωσιάστηκε από το πεδίο του έργου και τις ευκαιρίες που είχε δημιουργήσει για μελλοντική ακαδημαϊκή έρευνα: "Ο παρουσιαζόμενος φάκελος εφαρμόζει μια υποδειγματική διεπιστημονική προσέγγιση που επέτρεψε την κατανόηση πολύ διαφορετικών αρχειακών και τεκμηριωτικών στοιχείων για να προσφέρει μια ομοιογενή και συνεκτική απογραφή χάρη στην αυστηρό πρωτόκολλο που έγινε από μεγάλο αριθμό καλά συντονισμένων εμπειρογνωμόνων. Το ψηφιοποιημένο εργαλείο επιτρέπει την ευρύτερη προσβασιμότητα των αποτελεσμάτων αυτής της έρευνας για την ευρωπαϊκή επιστημονική και λογοτεχνική κοινότητα".

 

Σάρωση, Ψηφιακή Αποκατάσταση και Πλαίσιο των Δακίων

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Το έργο αυτό έχει δημιουργήσει μια βάση δεδομένων με τουλάχιστον 500 έργα τέχνης, καθώς και μια ψηφιακή ανακατασκευή 30 μνημείων από τον πολιτισμό της Δακίας στο Όρος Orastie. Ο στόχος είναι να παράσχει ένα παράθυρο για την καθημερινή ζωή που πρέπει να έχει μοιάζει στην πρωτεύουσα του αρχαίου βασιλείου της Δακίας.

Η κριτική επιτροπή χαρακτήρισε το έργο ως "ένα καλό παράδειγμα εφαρμογής διαφόρων τεχνολογιών ψηφιοποίησης, διερευνώντας καινοτόμους τρόπους εμπλοκής με επισκέπτες του μουσείου. Η ψηφιοποίηση 500 αντικειμένων Dacian είναι συμβατή με την πλατφόρμα Europeana. Το αποτέλεσμα επιτρέπει την πρόσβαση του κοινού στην εικονική πραγματικότητα αυτών των αντικειμένων, προσβάσιμα ηλεκτρονικά από την ιστοσελίδα".

 

Μέθοδος διατήρησης για την αποικία Fachada dels 

ΙΣΠΑΝΙΑ

Η εκκλησία Santa Maria la Mayor στην Morella, η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 1330, έχει μία από τις ελάχιστες πολύχρωμες προσόψεις στην Ευρώπη, τις αποκαλούμενες Fachada dels Apostols. Λόγω της εκτεταμένης έκθεσης στα φυσικά στοιχεία και της μοναδικής φύσης του χώρου, χρειάστηκε μια προσεκτική και ολοκληρωμένη προκαταρκτική μελέτη πριν από οποιαδήποτε διαδικασία αποκατάστασης. Η κριτική επιτροπή επικρότησε αυτό το εκτεταμένο έργο ως εξαιρετικό παράδειγμα προπαρασκευαστικής υλικής έρευνας, εν όψει της διατήρησης της πολυχρωμίας πέτρας.

 

Εκπαίδευση, κατάρτιση και ευαισθητοποίηση

 

"Ρίζες και κινήσεις: 7 συγγραφείς στην Πικαρδία"

ΓΑΛΛΙΑ

Η Πικαρδία, μια βόρεια επαρχία της Γαλλίας, φιλοξενεί διάφορους αξιόλογους συγγραφείς. Το σε απευθείας σύνδεση ντοκιμαντέρ "7 συγγραφείς στην Πικαρδία" διερευνά τις ζωές επτά από αυτούς και την περιοχή που ενέπνευσε το γράψιμό τους, μέσω συνεντεύξεων με τους συγγενείς και τους λογοτέχνες τους. Η κριτική επιτροπή αποτίμησε την αξία αυτού του έργου για την περιοχή: "Πρόκειται για μια καινοτόμο απεικόνιση του αυξανόμενου βάθους γνώσεων σχετικά με τη λογοτεχνική κληρονομιά της Πικαρδίας. Παρέχει μια σημαντική πρόσθετη διάσταση στον διάλογο της κληρονομιάς στην περιοχή".

 

Η ιστορία της Art Nouveau 

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Το "Σχετικά με το Art Nouveau Blog" είναι μια εντυπωσιακή και φιλόδοξη πρωτοβουλία της Olga Harmsen για να χαρτογραφήσει και να σχολιάσει το Art Nouveau στις Κάτω Χώρες και αλλού στην Ευρώπη. Ο κύριος στόχος του blog είναι να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με το κίνημα της τέχνης μέσω βιβλίων, διαλέξεων και συνεργασίας με διάφορες άλλες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων. "Αυτή είναι μια σημαντική γιορτή ενός κινήματος του 20ού αιώνα που ήταν ένα πανευρωπαϊκό φαινόμενο", σημειώνει η κριτική επιτροπή. "Αυτό το έργο αποκαλύπτει το Art Nouveau σε πολλές διαστάσεις του και το φέρνει πιο κοντά σε ένα ενδιαφερόμενο κοινό".

 

Μουσείο Βίαιης Κληρονομιάς 

ΠΟΛΩΝΙΑ

Κάθε χρόνο στη Νύχτα των Μουσείων, το Μουσείο Utracone συνεργάζεται με το Τμήμα Απώλειας Πολέμου του υπουργείου Πολιτισμού της Πολωνίας για να εκπέμψει μια εικονική έκθεση σχετικά με τον πλούτο της πολωνικής κληρονομιάς και τη θλιβερή απώλεια πολλών τεχνουργημάτων κατά τη διάρκεια πολέμων και λεηλασιών.

Το πρόγραμμα στοχεύει να ευαισθητοποιήσει και να εκπαιδεύσει το κοινό σχετικά με αυτές τις απώλειες. Η κριτική επιτροπή αναγνώρισε την τραγωδία της χαμένης πολιτιστικής κληρονομιάς, δηλώνοντας ότι "ο πόλεμος, οι συγκρούσεις και οι αναταραχές αφήνουν πολλές χώρες με σοβαρές πολιτιστικές απώλειες. Το έργο αυτό επιτυγχάνει με επιτυχία την ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτό το περίπλοκο ζήτημα χρησιμοποιώντας μια σειρά από εικονικά εργαλεία".

 

Εθνικό Δίκτυο Παραδοσιακών Κτηρίων

ΙΣΠΑΝΙΑ

Μια ιδιαίτερα απειλούμενη πτυχή της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι αυτή της παραδοσιακής χειροτεχνίας. Το Εθνικό Δίκτυο Παραδοσιακών Κτηρίων έχει ως στόχο να διατηρήσει αυτό το ανεκτίμητο εμπόριο, προσφέροντας στους τεχνίτες έναν ελεύθερο και προσιτό τρόπο να προωθηθούν στο ευρύτερο κοινό. Η κριτική επιτροπή αποτίμησε τη σπουδαιότητα του έργου, σημειώνοντας ότι "το έργο αναγνωρίζει τους παραδοσιακούς τεχνίτες βιοτεχνών σε ποικίλους κλάδους. Δημιουργεί μια πλατφόρμα που γιορτάζει τη σημασία των ειδικών που έχουν βασικό ρόλο στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς".