Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2019

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ ΣΤΟ ΥΠ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Νέοι θολωτοί τάφοι στον Ανω Εγκλιανό

Νέους θολωτούς τάφους, δίπλα σε αυτόν του Γρύπα Πολεμιστή, και πολλά σπουδαία ευρήματα έφερε στο φως η αρχαιολογική έρευνα των Jack Davis και Sharon Stocker στον Ανω Εγκλιανό της Χώρας. Αναμέσα στα ευρήματα ξεχωρίζουν ένα χρυσό δαχτυλίδι, το οποίο απεικονίζει δύο βοοειδή που πλαισιώνονται από στάχυα κριθαριού, καθώς και ένα χρυσό μενταγιόν που απεικονίζει την κεφαλή της Αιγύπτιας θεάς Αθωρ. Οι τάφοι και τα ευρήματα σύμφωνα παρέχουν "πολύτιμες πληροφορίες για τους διαύλους επικοινωνίας και συναλλαγών με τη Μινωϊκή Κρήτη, την Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή, στις πρώιμες Μυκηναϊκές περιόδους και ιδιαίτερα πριν από τη μεγάλη ακμή του ανακτόρου του Νέστορος".
Σύμφωνα μάλιστα με όσα ειπώθηκαν χθες στο υπουργείο Πολιτισμού κατά τη
διάρκεια της παρουσίασης των ευρημάτων, "από την Ακρόπολη και το Ανάκτορο του Νέστορος προς την Χώρα Τριφυλίας, είχε χτιστεί το πιο σπουδαίο νεκροταφείο από χωροταξική άποψη, την εποχή που ο μυκηναϊκός πολιτισμός πρωτοέπαιρνε σάρκα και οστά στην ηπειρωτική Ελλάδα και κατά τη μετάβαση από τη Μέση στην Υστερη Εποχή του Χαλκού".

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 
Αναλυτικά, η σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού αναφέρει: "Χθες το μεσημέρι στο αμφιθέατρο του ΥΠΠΟΑ οι ανασκαφείς Jack Davis και Sharon Stocker του περίφημου τάφου -του αποκαλούμενου του «Γρύπα Πολεμιστή»- παρουσίασαν τα αποτελέσματα της ανασκαφικής περιόδου 2018-19. 
Στην εισαγωγή της η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη εξέφρασε τις ευχαριστίες της προς τους ανασκαφείς αναφερόμενη στην αγαστή συνεργασία, επί τόσων ετών με το ΥΠΠΟΑ.  Σημείωσε ότι «τα ως τώρα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο τάφος δεν είναι στον χώρο μόνος και τυχαίος αλλά ότι πρόκειται για ένα σύνολο που αποτελεί ένα νεκροταφείο».
Τα ευρήματα ήρθαν στο φως από συγκυρία, δεδομένου ότι η ανασκαφή του μέρους όπου ανακαλύφθηκε δεν υπήρξε ποτέ στον προγραμματισμό της ανασκαφής. Αντιθέτως, ο στόχος ήταν η ανασκαφή ενός διπλανού αγροτεμαχίου στο οποίο υπήρξε ανασκαφική δραστηριότητα και στο παρελθόν. Σ' αυτό ήλπιζαν ότι θα ανακαλύψουν οικιστικά κατάλοιπα που περιστοίχιζαν το Ανάκτορο του Νέστορος κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του, τον 13ο αιώνα π.Χ.
Το 2018, τρία χρόνια μετά την ανακάλυψη του τάφου του Γρύπα-Πολεμιστή, και αφού ολοκληρώθηκε επιτέλους η απαλλοτρίωση, ξεκίνησε η ανασκαφή. Με στόχο την εύρεση οικιστικών καταλοίπων καθαρίστηκε η βλάστηση από το αγροτεμάχιο, που ήταν σπαρμένο με κορινθιακή σταφίδα. Ετσι οι ανασκαφείς παρατήρησαν ότι υπήρχαν συγκεντρωμένες πέτρες στο νοτιοανατολικό τμήμα του αγροτεμαχίου, καθώς και αρκετές μεγάλες πλάκες, πλησίον του Θολωτού Τάφου IV, με κάτι που ομοίαζε με κοιλότητα κάτω από αυτές. Με γνώμονα αυτή την παρατήρηση αλλά και τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά, προχώρησαν στην εκσκαφή τάφρων από άκρη εις άκρη της έκτασης".

ΝΕΟΙ ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ
Σύμφωνα πάντα με την ανακοίνωση του υπουργείου: "Στα τέλη Μαΐου 2018, ήταν ξεκάθαρο ότι επαναλαμβανόταν το θαύμα όπως ακριβώς συνέβη και στην περίπτωση του Τάφου του Γρύπα- Πολεμιστή το 2015: Βρέθηκαν πολύ σημαντικοί αλλά και εντελώς άγνωστοι τάφοι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, επρόκειτο για δύο κυψελόσχημα ταφικά μνημεία που ονομάστηκαν Θολωτοί Τάφοι VI και VII.
Οι δρόμοι των Θολωτών Τάφων IV και VII του 2019, βρίσκονται παράλληλα με αυτούς του Θολωτού Τάφου IV που ανακάλυψε ο Μπλέγκεν. Ηταν φανερό ότι κατά μήκος του δρόμου που οδηγούσε από την Ακρόπολη και το Ανά- κτορο του Νέστορος προς την Χώρα Τριφυλίας, είχε χτιστεί το πιο σπουδαίο νεκροταφείο από χωροταξική άποψη, την εποχή που ο μυκηναϊκός πολιτισμός πρωτοέπαιρνε σάρκα και οστά στην ηπειρωτική Ελλάδα και κατά τη μετάβαση από τη Μέση στην Υστερη Εποχή του Χαλκού. Και οι τρεις θολωτοί τάφοι θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί όταν πέθανε ο Γρύπας-Πολεμιστής, κάτι που εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα: Γιατί άραγε αυτός είχε ενταφιαστεί ξεχωριστά από τους άλλους και μόνος του;
Στην περίπτωση του Θολωτού Τάφου VI, ο χώρος εντός του θαλάμου είναι τεράστιος. Εχει διάμετρο περίπου 12 μέτρα και οι τοίχοι του διατηρούνται σε ύψος περίπου 4,5 μέτρα πάνω από το δάπεδο του τάφου. 
Ο Θολωτός Τάφος VII είναι σημαντικά μικρότερος με διάμετρο μόλις 8,5 μέτρα περίπου, ενώ οι τοίχοι του διατηρούνται μόνο σε ύψος περίπου 2 μέτρων. Οσον αφορά την τοιχοποιία τους, οι τοίχοι αμφότερων των τάφων είναι κατασκευασμένοι με παρόμοιο τρόπο με ακατέργαστους λίθους, ενώ οι δρόμοι τους είναι χωμάτινοι. Ωστόσο, ανεξήγητο παραμένει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Θολωτού Τάφου VI: στην βορειοανατολική και νοτιοανατολική πλευρά του θαλάμου, που βρέθηκαν λαξευτοί λίθοι να κείτονται στο δάπεδο του τάφου. Η τόσο κοντινή απόσταση που έχουν με τους τοίχους φανερώνει πως δεν μπορεί να έχουν πέσει μέσα στον τάφο από ψηλά. Μάλλον οι λίθοι είχαν μεταφερθεί από την Ακρόπολη του Ανακτόρου του Νέστορος έχοντας διασωθεί από κτήρια που είχαν προηγουμένως καταστραφεί.
Σε σχέση με προγενέστερες ανακαλύψεις, η χρονολόγηση των νέων τάφων φαίνεται ξεκάθαρη. Ο Θολωτός Τάφος IV που ανακάλυψε ο Μπλέγκεν φαίνεται ότι είχε κατασκευαστεί πρώτος και πιθανώς λειτουργούσε ως μαγνήτης για μεταγενέστερους τάφους. Οποιος διερχόταν την πύλη του οχυρωματικού τείχους που περιέβαλλε την Ακρόπολη κατά την πρώιμη φάση της Υστερης Εποχής του Χαλκού, θα τον έβλεπε μπροστά του! Ωστόσο, τόσο οι νέοι θολωτοί τάφοι, όσο και ο Τάφος του Γρύπα Πολεμιστή χτίστηκαν αργότερα, τον 15ο αιώνα π.Χ., κατά την Υστεροελλαδική Περίοδο.
Τα μεγάλα δωμάτια των θαλάμων των δύο τάφων είχαν παραμείνει ασύλητα από την αρχαιότητα, καθώς προστατεύονταν από περίπου σαράντα χιλιάδες λίθους μεγέθους καρπουζιού που είχαν υποστεί κατολίσθηση στο εσωτερικό τους, όταν κατέρρευσε ο θόλος τους. Σε αμφότερους τους τάφους, ωστόσο, σύμφωνα με το έθιμο των Μυκηναίων που θάβονταν σε τάφους που χρησιμοποιούνταν κατ' επανάληψη, τα κατάλοιπα των προηγούμενων ταφών παραμερίζονταν ανά τακτά χρονικά διαστήματα ενώ τα κτερίσματα που τους συνόδευαν ανακυκλώνονταν και κατά καιρούς επέστρεφαν στον κόσμο των ζωντανών".

ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Στην ανακοίνωση περιγράφονται μερικά από τα σπουδαία ευρήματα: 
"Ο συνολικός χαρακτήρας των ευρημάτων που παρέμειναν στους νέους τάφους και στους δρόμους τους μοιάζουν εξαιρετικά με τους θαλαμωτούς τάφους που απεκάλυψε μεταγενέστερα στις Μυκήνες η ανασκαφική δραστηριότητα του Χρήστου Τσούντα τον 19ο αιώνα, ιδίως ως προς το ύφος των κοσμημάτων και άλλων διάκοσμων, ενώ βρέθηκαν και στοιχεία τα οποία απουσίαζαν στην Πύλο και μαρτυρούν δεσμούς με την Εγγύς Ανατολή και την Αίγυπτο. Ανάμεσα στα πιο συναρπαστικά νέα ευρήματα συγκαταλέγεται ένα χρυσό δαχτυλίδι, το οποίο απεικονίζει δύο βοοειδή που πλαισιώνονται από στάχυα κριθαριού, όπως αναγνωρίστηκε από την καθηγήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Τάνια Βαλαμώτη, και ένα χρυσό μενταγιόν που απεικονίζει την κεφαλή της Αιγύπτιας θεάς Αθωρ. Αυτή η ανακάλυψη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λαμβάνοντας υπόψη τον ρόλο που είχε στην Αίγυπτο ως προστάτιδα των νεκρών.
Η ανασκαφική δραστηριότητα και η δημοσίευση των δύο νέων τάφων -οι πρώτοι που ανακαλύφθηκαν εδώ και δεκαετίες- σε μια πολύ σπουδαία τοποθεσία με μυκηναϊκή παρουσία, δίνουν τη δυνατότητα να διασαφηνιστούν ή και να ανατραπούν πτυχές της υπάρχουσας εικόνας της Πύλου στα κρίσιμα στάδια του σχηματισμού κράτους στο Αιγαίο. Παλαιότερα, ο Θολωτός Τάφος IV φάνταζε στα μάτια πολλών ως ταφικός θάλαμος μιας οικογένειας που ήταν υπεύθυνη για τη δημιουργία του μυκηναϊκού κράτους της Πύλου. Η εικόνα τώρα γίνεται πολύ πιο περίπλοκη".

ΗΤΑΝ ΒΑΣΙΛΙΑΣ Ο ΓΡΥΠΑΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ; 
Οι αρχαιολόγοι εικάζουν ότι τώρα ότι ο Γρύπας Πολεμιστής ενδέχεται να ήταν βασιλιάς: "Εικάζεται ότι ο Γρύπας Πολεμιστής, υπό το πρίσμα τόσων πολλών εκφράσεων, τόσο στρατιωτικών όσο και θρησκευτικών συμβολισμών που αντιπροσωπεύονται στην εικονογραφία των αντικειμένων που ήταν θαμμένα μαζί του ήταν ένας βασιλιάς (άναξ) της πρώιμης Μυκηναϊκής περιόδου και ότι εξαιτίας αυτής της ιεραρχίας εξηγείται το γεγονός του χωριστού ενταφιασμού του σε λακκοειδή τάφο, αντί για τους χώρους ταφής των Βασιλιάδων της Πύλου και των οικογενειών τους.
Αυτές οι σημαντικές οικογένειες και οι ιδιώτες είχαν βαθιές επιρροές από τον μινωικό πολιτισμό. Εχτιζαν τα σπίτια τους στην Ακρόπολη με λαξευτούς λίθους επηρεασμένοι από την μινωϊκή τεχνοτροπία και γέμιζαν τους τάφους τους με κρητικά προϊόντα ανωτέρας ποιότητος που εισήγαγαν. Η Πύλος μοιάζει μετά τα καινούρια ευρήματα πολύ περισσότερο με τις Μυκήνες όσον αφορά τα νεκροταφεία, χωρίς αυτό να φαίνεται οπισθοδρομικό ή στενά περιορισμένο στην εποχή του μυκηναϊκού πολιτισμού. Στην πραγματικότητα, η συνολική εικόνα των πρώιμων σταδίων της Υστερης Εποχής του Χαλκού στην ηπειρωτική Ελλάδα γίνεται πιο ξεκάθαρη από αυτή των Μυκηνών.
Η ανασκαφική έρευνα του Πανεπιστημίου του Cincinnati μέσω της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, αποκαλύπτοντας τα δύο νέα θολωτά ταφικά μνημεία, εμπλουτίζει τα αρχαιολογικά δεδομένα στην περιοχή της Πυλίας, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τους διαύλους επικοινωνίας και συναλλαγών με τη Μινωϊκή Κρήτη, την Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή στις πρώιμες μυκηναϊκές περιόδους και ιδιαίτερα πριν από τη μεγάλη ακμή του ανακτόρου του Νέστορος. Επιπλέον, τίθενται νέα δεδομένα και ερωτήματα σχετικά με το πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό καθεστώς στη Δυτική Μεσσηνία. 

Η αρχαιολογική έρευνα και η μελέτη των ευρημάτων ίσως δώσει τις κατάλληλες απαντήσεις".

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου