Η Σαπιέντζα ανήκει στις λεγόμενες Μεσσηνιακές Οινούσσες και εντοπίζεται στα ανοιχτά των νοτιοδυτικών ακτών της Μεσσηνίας, απέναντι ακριβώς από τη Μεθώνη. Τα νερά της περιοχής θεωρούνται τμήμα του Ιονίου Πελάγους. Η έκταση του νησιού ανέρχεται σε 9 τ.χλμ. και, σε αντίθεση με ό,τι ίσως πιστεύουν οι περισσότεροι, δεν είναι δεδομένα ακατοίκητο: μέχρι το 1986 διέμεναν εκεί φαροφύλακες, ενώ η απογραφή του 2011 κατέγραψε 2 μόνιμους κατοίκους. Εκτιμάται, ωστόσο, ότι πλέον δεν ζει κανείς εκεί.
Το όνομα Σαπιέντζα είναι ιταλικής προέλευσης και σημαίνει «σοφία». Αυτό μας οδηγεί στο 1209, όταν πέρασε στον έλεγχο των Βενετών, που ξέρουμε ότι χρησιμοποίησαν το νησί ως αγκυροβόλιο για τον στόλο τους. Στα νεότερα χρόνια αποτέλεσε τμήμα της Ελλάδας, μετά την επιτυχημένη έκβαση της Επανάστασης του 1821.
Ο πλούσιος θαλάσσιος κόσμος της Σαπιέντζας
Η Σαπιέντζα βρίσκεται πάνω σε έναν ναυτικό δρόμο ο οποίος ήδη από την αρχαιότητα είχε σπουδαίο εμπορικό και στρατηγικό ενδιαφέρον, καθώς σύνδεε την Ιταλία με τη Μέση Ανατολή. Παράλληλα, όμως, ήταν και μια δύσκολη περιοχή, γεμάτη από ισχυρά θαλάσσια ρεύματα, δυνατούς ανέμους και δύσκολα βράχια. Ως αποτέλεσμα, στις ακτές και στα ανοιχτά του νησιού σημειώθηκαν αρκετά ναυάγια, ορισμένα από τα οποία θεωρούνται σπουδαία από αρχαιολογικής άποψης.
Ένα από τα πιο διάσημα ανάμεσά τους, ας πούμε, είναι του πλοίου που (θεωρούμε ότι) μετέφερε τις κολόνες από το μεγάλο περιστύλιο το οποίο είχε χτίσει ο Ηρώδης στην Καισάρεια της Παλαιστίνης (1ος μ.Χ. αιώνας). Στις μέρες μας είναι γνωστό ως «ναυάγιο των κιόνων» κι έχει εντοπιστεί σε βάθος 10 μέτρων, κοντά στο ακρωτήρι Σπίθα. Μάλιστα, το Υπουργείο Πολιτισμού σχεδιάζει να το μετατρέψει σε επισκέψιμο ενάλιο αρχαιολογικό χώρο.
Η σημασία της Σαπιέντζας για τα ναυτικά δρομολόγια συνέχισε να είναι μεγάλη και κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, οπότε αποφασίστηκε να επιστρατευτεί η τεχνολογική πρόοδος της εποχής για να αντιμετωπιστεί το θέμα των συχνών ναυαγίων στη θαλάσσια περιοχή της. Το 1885, λοιπόν, ύστερα από βαρυσήμαντο αίτημα της βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας, χτίστηκε φάρος ύψους 8 μέτρων στο νότιο σημείο του νησιού, ο οποίος για τα χρόνια του ήταν από τους ισχυρότερους στη Μεσόγειο: τα κάτοπτρά του φωτίζονταν με λάμπες αμιάντου και η φωτοβολία έφτανε τα 25 ναυτικά μίλια.
Μάλιστα, καθώς η περιστροφή διαρκούσε 8 ολόκληρα λεπτά, υπάρχουν μαρτυρίες από γυναίκες των χωριών της ηπειρωτικής ακτής, που έλεγαν ότι σε καιρούς πριν την έλευση ηλεκτρικού ρεύματος χρησιμοποιούσαν αυτά τα φωτεινά οκτάλεπτα ώστε να κεντάνε τα βράδια. Ο φάρος εξακολουθεί να λειτουργεί και στις δικές μας μέρες, όντας αυτοματοποιημένος από το 1986, όταν μετατράπηκε πια σε ηλιακό (βασίζεται σε ηλιακές κυψέλες). Παράλληλα, όμως, έχει ανακηρυχθεί και σε διατηρητέο νεότερο μνημείο.
Πέρα από τη Σαπιέντζα, εντωμεταξύ, στα ανοιχτά ύδατα που εκτείνονται 6 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της, εντοπίζεται και το βαθύτερο σημείο όλης της Μεσογείου: λέγεται «Φρέαρ των Οινουσσών» και υπολογίζεται ότι κατέρχεται στα 5.269 μέτρα –με τις παλιές μετρήσεις να επαληθεύονται το 2020, χάρη σε μια αποστολή που περιλάμβανε και τον πρίγκηπα του Μονακό Αλβέρτο Β΄ (ο οποίος έφτασε μέχρι τον πυθμένα, επιβαίνοντας σε βαθυσκάφος). Στο Φρέαρ, μάλιστα, έχει εγκατασταθεί και το υποβρύχιο τηλεσκόπιο «Νέστωρ», που αναζητά νετρίνα στην προσπάθειά μας να συλλέξουμε πληροφορίες για το απώτατο παρελθόν (αλλά και το μέλλον) του πλανήτη. Αιτία γι’ αυτό, βέβαια, είναι ότι τέτοια βάθη θεωρούνται απαλλαγμένα από την κοσμική ακτινοβολία.
Πώς θα πάτε
Εάν δεν έχετε σκάφος, ο μόνος τρόπος πρόσβασης στη Σαπιέντζα είναι με καΐκι από τη Μεθώνη, η οποία βρίσκεται 61 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα, ή από τη Φοινικούντα, που απέχει 62,5 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της Μεσσηνίας. Αν πάτε καλοκαίρι δεν θα δυσκολευτείτε να βρείτε δρομολόγια, αλλά από τα τέλη Αυγούστου κι έπειτα γίνεται πιο δύσκολο. Το ταξίδι από τη Μεθώνη διαρκεί περίπου 20 λεπτά και θα αποβιβαστείτε στην ειδυλλιακή παραλία Άμμο, όπου στοχεύουν άλλωστε και οι περισσότεροι επισκέπτες. Αν βρεθείτε εκεί, αξίζει να επισκεφθείτε και το δάσος στο εσωτερικό του νησιού, όπου οι κουμαριές υψώνονται σε δέντρα ύψους 10 μέτρων.
Αξίζει ωστόσο να κάνετε και χωριστές συνεννοήσεις για έναν πλήρη γύρο περιμετρικά της Σαπιέντζας, που θα σας δώσει την ευκαιρία να γνωρίσετε και τις απότομες δυτικές ακτές με τις απόκρημνες σπηλιές, όπου φωλιάζουν αγριοπερίστερα. Συνεχίζοντας έπειτα την πλεύση σας προς νότο, θα βρείτε την περίφημη βραχονησίδα Διαδέλφι, με το χαρακτηριστικό σχήμα που από ψηλά θυμίζει καρδιά. Λόγω αυτού, είναι από τα πιο φωτογραφημένα ελληνικά τοπία και θα τη δείτε να κοσμεί διάφορα (εγχώρια και διεθνή) λευκώματα με φωτογραφίες από τα νησιά μας.
Ο φάρος της Σαπιέντζας κατασκευάστηκε το 1885, ύστερα από αίτημα της βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας. Photo: Περικλής Μεράκος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου