Μεσσηνιακή Μάνη: Παράδεισος ψυχικών απολαύσεων

Η διπλή παραλία του Φονιά κοντά στην Καρδαμύλη.

Στο μεσαιωνικό κάστρο και τον πύργο του Μούρτζινου στην παλιά Καρδαμύλη.

Ερωτευτείτε τη μαγευτική ακτογραμμή της Εξω Μάνης, διασχίστε τα μοναδικά φαράγγια του Βυρού και του Ριντόμου, απολαύστε γαλήνιες διακοπές 9 μήνες τον χρόνο στη Στούπα και επισκεφθείτε την αρχαία ακρόπολη στην Καρδαμύλη.

Τα τελευταία 1.100 χρόνια, το όνομα Μαϊνη ή Βραχίων της Μάνης ορίζει τον τόπο που κατέχει η μεσαία από τις τρεις χερσονήσους στη νότια Πελοπόννησο. Η επιβλητική οροσειρά του Ανω και Κάτω Ταϋγέτου είναι η απόληξη στη Μεσόγειο της αλπικής πτύχωσης της Πίνδου και έτσι σχηματίζεται η επιμήκης χερσόνησος.

Ενας παράδεισος ψυχικών απολαύσεων, ένα απίστευτο σύνολο τουριστικών προορισμών με ιδιαίτερη χάρη και ένας τόπος γεμάτος ευκαιρίες για μοναδικές διακοπές. Το φαράγγι του Βυρού βρίσκεται στη καρδιά της Μεσσηνιακής Μάνης και χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα ως δρόμος προς τη Λακωνία.

Ο Βυρός αρχίζει από τον Αγιο Παντελεήμονα που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.400 μέτρων στον Ταϋγετο και περνώντας από το δάσος της Βασιλικής φτάνει στη θάλασσα.

Το φαράγγι του Ριντόμου βρίσκεται στην αρχή της Μεσσηνιακής Μάνης, 15 χιλιόμετρα νοτιότερα από την Καλαμάτα, και ξεκινάει από τις εκβολές του ρέματος Σάνταβα. Η διάβαση του Ριντόμου χαρακτηρίζεται από παράξενους και θαυμαστούς γεωλογικούς σχηματισμούς και απαιτεί καλή φυσική κατάσταση.

Αξιοθέατα
Η Καρδαμύλη αναφέρεται από τον Ομηρο και είχε ακρόπολη και πολλούς ναούς. Στη σημερινή Καρδαμύλη αξιοθέατα τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης, η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα του 6ου αιώνα, καθώς και κατάλοιπα μεσαιωνικού κάστρου.

Λίγο έξω από το χωριό βρίσκονται οι τάφοι των Διοσκούρων, λαξευμένοι επάνω σε βράχο, ενώ στο νησάκι Μερόπη απέναντι από την παραλία της Καρδαμύλης βρίσκονται ερείπια ενετικών τειχών.

Τέλος, η Στούπα αποτελεί τον κορυφαίο προορισμό για πάρα πολλούς, ημεδαπούς και αλλοδαπούς, αφού προσφέρει φυσική ομορφιά, γαλήνιες διακοπές, υπέροχο κλίμα, παραδειγματική φιλοξενία από πλευράς παροχής υπηρεσιών και το κυριότερο, όλα αυτά τα απολαμβάνει ο επισκέπτης για τουλάχιστον 9 μήνες τον χρόνο!

Από τη νεολιθική εποχή έως τη νίκη κατά του Ιμπραήμ
Αξιζει να υπενθυμίσουμε ότι στο τείχος της Βέργας οχυρωμένοι Λάκωνες και Μανιάτες πολεμιστές, στις 22-24 Ιουνίου 1826, απέκρουσαν και κατανίκησαν τις μέχρι τότε ανίκητες Τουρκοαιγυπτιακές ορδές του Ιμπραήμ, ανατρέποντας τα σχέδιά του για την κατάπνιξη της Επανάστασης του 1821.

Στο χωριό Κάμπος έχει βρεθεί θολωτός τάφος, καθώς και ερείπια αρχαίου ναού. Τα ερείπια του ονομαστού βυζαντινού κάστρου της Ζαρνάτας βρίσκονται στην κορυφή ενός απότομου βράχου, επάνω από τον Κάμπο.

Στις βάσεις του διακρίνεται αρχαίο πολυγωνικό τείχος, ενώ φημισμένος είναι και ο πύργος του Κουμουντουράκη. Δίπλα του, στη μικρή εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής υπάρχουν παλιές τοιχογραφίες και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Κοντά στο χωριό Δόλοι βρίσκεται το βαραθρώδες σπήλαιο του Λυκούργου, που διανοίγεται σε 3 ορόφους, στολισμένους με πολύχρωμα εντυπωσιακά λιθωματικά συγκροτήματα. Το σπήλαιο Καταφύγι Αγ. Δημητρίου που βρίσκεται κοντά στον ομώνυμο οικισμό είναι ένας υπόγειος ποταμός που τα νερά του εκβάλλουν κάτω από τη στάθμη της θάλασσας.

Η εγκαταλελειμμένη από νερά κύρια κοίτη του, με μήκος 1.250 μ., έχει αλλάξει πολλές φορές στάθμη, διανοίγοντας ένα πολυδαίδαλο σύστημα καναλιών.Τα μελανά όστρακα και ανθρώπινα οστά που βρέθηκαν σε αυτό μαρτυρούν τη χρησιμοποίησή του για κατοίκηση και τόπο λατρείας, από ανθρώπους της Νεολιθικής Εποχής. Τέλος, μοναδική είναι η μαρμάρινη είσοδος με το τεράστιο επίσης μαρμαρόστρωτο προαύλιο!

Στη Στούπα του... Ζορμπά

Αφεθείτε στη γοητεία του γαλήνιου τοπίου, με τη θάλασσα στα πόδια σας, όπου έζησε ο Καζαντζάκης με τον αληθινό ήρωά του Γιώργο Ζορμπά

Για την απόλυτη θέα στην πόλη της Καλαμάτας και το κέντρο του Μεσσηνιακού κόλπου, ένας είναι ο εξώστης, πέρα ψηλά στην Ανω Βέργα. Ο δρόμος αναρριχάται στον δυτικό Ταϋγετο από τα Σωτηριάνικα και αρκετά ψηλότερα από το χωριό, φεύγετε αριστερά στην πινακίδα που δείχνει για την Ανω Βέργα.

Ολο και ξεμακραίνουμε από το επίπεδο της θάλασσας, θέα καταπληκτική, όλο το πολεοδομικό συγκρότημα της Καλαμάτας βρίσκεται κάτω από τα πόδια μας, χαρακτηριστική η κύρια γραμμή από το κάστρο μέχρι το λιμάνι, όπου ήταν και το πρώτο οικιστικό κύτταρο της πόλης.

Εκεί στη Στούπα τώρα, τον αντικειμενικά ιδανικό τόπο διακοπών και για τις «τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι, αφεθείτε στο πανόραμα της παραλίας και απολαύστε το μανιάτικο πρωινό σας, με λάδι και μικρή ελιά Μάνης, ζυμωτό παξιμάδι, ντομάτα από τα μποστάνια και φέτα από τον Ταϋγετο.

Με φρέσκο ψάρι
Φυσικά μεσημέρι και βράδυ, την πρωτοκαθεδρία έχει το φρεσκότατο ψάρι του Μεσσηνιακού κόλπου στα διάφορα κεντράκια, με τη θάλασσα στα πόδια σας και τη γαλήνη να κυριεύει τα πάντα...

Από τις ανέκδοτες ιστορίες και φυσικά γεγονός άγνωστο για τους πολλούς είναι το στοιχείο ότι στη Στούπα ο Νίκος Καζαντζάκης έζησε με τον αληθινό ήρωά του Γιώργο Ζορμπά, έχοντας την εκμετάλλευση του μεταλλείου Πραστοβάς - Στούπας.

Στο χωριό Μηλιά που αποτελείται από πέντε οικισμούς, υπάρχει το μοναδικό στην Ελλάδα κωδωνοστάσιο γοτθικού ρυθμού ύψους 22 μέτρων κατασκευασμένο με ντόπιο μάρμαρο.

Στην Πλάτσα υπάρχουν οι βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Ιωάννη.

Το χωριό Θαλάμες πήρε τη νεότερη ονομασία του από την ομώνυμη αρχαία πόλη που βρισκόταν εκεί κοντά, που φιλοξενούσε ιερό της Ινώς και μαντείο, στο οποίο οι ιερείς εξηγούσαν τα όνειρα των ενδιαφερομένων...

Αναμνήσεις από έναν κόσμο που χάθηκε...
«Κάποτε οι εποχές ήταν διαφορετικές, το κάθε χωριό ήταν σαν μια οικογένεια, μοιράζονταν τις χαρές και τις λύπες και ο ένας στήριζε τον άλλον...

Η αρχιτεκτονική εκείνης της εποχής έβγαινε από τους μαστόρους της πέτρας, οι οποίοι χρησιμοποιώντας ντόπια υλικά, με το μεράκι και την αγάπη τους, έχιζαν σπίτια, πύργους, εκκλησίες, γεφύρια, καλντερίμια, έργα που και σήμερα προκαλούν τον θαυμασμό.

Η διασκέδαση για τον κόσμο τότε ήταν οι γάμοι, τα βαφτίσια και κυρίως τα πανηγύρια, παραμονή ή ολοήμερα στη γιορτή της εκκλησίας κάθε χωριού. Ο τρόπος ζωής ήταν απλός και δεν είχε αλλάξει για πολλά χρόνια.

Μέσο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, οι «βενζίνες» για Καλαμάτα (είδος μεγάλου καϊκιού), που περνούσαν καθημερινά από Τραχήλα, Αγιο Νικόλαο, Στούπα και Καρδαμύλη. Ετσι οι κάτοικοι από τα ορεινά χωριά έπρεπε να περπατήσουν ώρες και συνήθως φορτωμένοι.

Η Στούπα μέχρι τη δεκαετία του 70 ήταν ένα μικρό χωριό, με ελάχιστα σπίτια κατά μήκος της παραλίας όπου υπήρχαν και δύο καφενεία. Εκεί μπορούσε κάποιος να βρει τα βασικά για ένα σπιτικό, αλλά και απλά γεύματα για τους πρώτους επισκέπτες.

Οι οικογένειες εκείνα τα χρόνια ήταν αυτάρκεις. Στη Στούπα υπήρχαν πηγάδια, από τα οποία πότιζαν τους μπαξέδες, αλλά και στα οποία κρέμαγαν καλάθια με τρόφιμα και ποτά για συντήρηση και δροσιά.

Οι άντρες ήταν υπεύθυνοι για τις πολύ σκληρές δουλειές, μπορούσαν όμως να περνάνε πολλές ώρες στο καφενείο, που γι αυτούς αποτελούσε τον χώρο συνάντησης των πολιτικών και παντός είδους αναλύσεων, πειραγμάτων και ενίοτε καυγάδων...

Στις ρούγες
Οι γυναίκες δεν πήγαιναν στο καφενείο. Τόπος συνεύρεσής τους ήταν οι ρούγες. Συγκεκριμένοι χώροι σε κάθε χωριό (με πέτρινα πεζούλια), όπου συναντιόντουσαν, κουβέντιαζαν, κουτσομπόλευαν, πλέκανε, κεντάγανε, γνέθανε με τη ρόκα τους και καμιά φορά χορεύανε.

Ο ερχομός των τουριστών άλλαξε τα πράγματα δραστικά και την επόμενη δεκαετία η Στούπα και η γύρω περιοχή άλλαξαν ριζικά.

Αυτά και άλλα πολλά ζηλευτά καταγράφουν, λοιπόν, τα δραστήρια μέλη του Συλλόγου Επαγγελματιών της Στούπας.

Στον άγριο Νότιο Ταϋγετο

Πυκνά δάση από έλατα και πεύκα, δυσπρόσιτες πλαγιές, ψηλές κορυφές, γάργαρες πηγές και αναπτυγμένο δίκτυο δασικών δρόμων καθηλώνουν τον επισκέπτη του Πενταδάκτυλου

Πολυκόρυφος και άγριος ο νότιος Ταϋγετος, με τις πηγές του, τα δάση του και τις δυσπρόσιτες πλαγιές του. Ξακουστός, λοιπόν, ο Πενταδάκτυλος και θαυμαστό το δάσος της Βασιλικής στη μεσσηνιακή του πλευρά.

Σε ένα βουνό πασίγνωστο και πανέμορφο, όπως είναι ο Ταϋγετος, υπάρχει ανεπτυγμένο δίκτυο δασικών δρόμων, αρκετά δασικά φυλάκια και σημεία δασικής αναψυχής, αλλά και παράλληλα σημειώστε ότι δεν υπάρχουν «δασικά πρατήρια καυσίμων»...

Το δάσος της Βασιλικής
Με ορμητήριο, λοιπόν, τη Στούπα παίρνουμε τώρα τον δρόμο για Εξωχώρι, εκεί στην άσφαλτο που συνδέει το Οίτυλο με την Καλαμάτα, αμέσως μετά το παμπάλαιο μοναστήρι του Αγίου Σαμουήλ, και συνεχίζουμε την πορεία μας για το δάσος της Βασιλικής.

Ελατα, πεύκα, φτέρες όλα ζωντανά και φωτεινά, και κάπου κάπου και καμιά όαση ανθρώπινης παρουσίας, στη μορφή μιας κατοικίας ή και κάποιου κήπου με λαχανικά, εκεί που δεν το φαντάζεσαι!

Γραφικό το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου με την πηγή και το κρυστάλλινο νερό να τρέχει στο πλάι του και εμείς συνεχίζουμε 200 μέτρα πιο πάνω, για να βρεθούμε στον καλοκαιρινό οικισμό που αποτελείται από καμιά δεκαριά μονόχωρα σπιτάκια.

Εδώ στο τέρμα του οδοιπορικού μας στα νότια του Μεσσηνιακού Ταϋγέτου, ο απαιτητικός οδοιπόρος και ορειβάτης μπορεί να επιλέξει και πάνω και κάτω, αφού το σημείο εδώ αποτελεί κόμβο για ανάβαση στην κορυφή του Ταϋγέτου, την Πυραμίδα, ή κατάβαση στο φαράγγι του Βυρού, με το χτιστό μονοπάτι και τα χτιστά τοιχώματα σε κάποια σημεία.

Ανθολογώντας ομορφιές...
Από τον Αγιο Δημήτριο ο αδιέξοδος δρόμος οδηγεί στην Τραχήλα σε 7 χλμ., έναν παράδεισο για λίγους και για απόλυτα ήσυχες διακοπές.

Εκεί ένα σηματοδοτημένο πεζοπορικό μονοπάτι οδηγεί στη Λαγκάδα, προσφέροντάς σας εικόνες εναρμονισμένες στο πνεύμα της οικοτουριστικής δράσης, ενώ ένα χιλιόμετρο βορειότερα της Τραχήλας ένα άλλο οδοσημασμένο μονοπάτι οδηγεί στις Θαλάμες και στο Νομιτσί.

Από το τέρμα του δρόμου στην Τραχήλα σε νότια κατεύθυνση, ένας χωματόδρομος 400 μέτρα οδηγεί σε μια γιγάντια φυσική πισίνα με πρασινογάλαζα νερά, αλλά, για να κολυμπήσει κάποιος σε αυτό το υπέροχο φιόρδ, χρειάζεται να κάνει πρώτα ελεύθερη πτώση και μετά να επέμβει ελικόπτερο διάσωσης...

Στο σπήλαιο Καταφύγι και το χωριό Μηλιά
Κοντά στο χωριό Προάστιο διανοίγεται το σπήλαιο Καταφύγι Βατσινίδη. Εχει δύο τεράστιους θαλάμους με λίμνες από θαλασσινό νερό, καθώς και ξερολιθιές σκεπασμένες από σταλακτιτική ύλη, που μαρτυρούν την εγκατάσταση ανθρώπων εδώ και πολλούς αιώνες. Ενας φεγγίτης στην οροφή μοιράζει φως και χρώματα, ενώ ανιχνεύονται και λιμναίες αποβάθρες!

Τέλος, στο χωριό Μηλιά, σε υψόμετρο 450 μέτρων που αποτελείται από πέντε οικισμούς, υπάρχει ένα κωδωνοστάσιο γοτθικού ρυθμού ύψους 22 μέτρων κατασκευασμένο από ντόπιο μάρμαρο, ενώ στο χωριό Πλάτσα υπάρχουν οι βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Ιωάννη.

Ο κοσμοπολίτικος Αγιος Νικόλαος
Ο Αγιος Νικόλαος κοσμοπολίτικος και πολύκοσμος, συμπαθητικό το αλιευτικό καταφύγιο, αλλά για να μπεις στη θάλασσα από την παράκτια μεγάλη ξέρα πρέπει να είσαι κάτι ανάμεσα σε αναστενάρη και φακίρη...

Το σπήλαιο του Αγ. Δημητρίου, που βρίσκεται κοντά στον ομώνυμο οικισμό, λίγο πιο πέρα από τον Αγιο Νικόλαο (Σελίνιτσα), είναι υπόγειος ποταμός που τα νερά του εκβάλλουν κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και έχει εξερευνηθεί σε βάθος 16 χιλιομέτρων.

Η εγκαταλελειμμένη από νερά κύρια κοίτη του, με μήκος 1.250 μέτρα, έχει αλλάξει πολλές φορές στάθμη, διανοίγοντας ένα πολυδαίδαλο σύστημα καναλιών σε χαμηλότερα επίπεδα.

Πώς θα πάτε

• Η οδική πρόσβαση στην Καλαμάτα από Αθήνα εγγυάται ασφάλεια εθνικής οδού σε μήκος περίπου 165 χιλιομέτρων μέχρι και έξω από την Τρίπολη. Μετά ακολουθεί ένα διπλό πακέτο δύσκολων στροφών, ένα πλησιάζοντας τη Μεγαλόπολη και ένα άλλο να υποδηλώνει την απουσία της ελαττωματικής εθνικής προς Καλαμάτα.
• Από την πρωτεύουσα της Μεσσηνίας η Καρδαμύλη απέχει 30 περίπου χιλιόμετρα, με τη Στούπα να βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρα μακρύτερα. Οπωσδήποτε πρέπει κάποιος να έλθει στην Καλαμάτα και από τη Σπάρτη, αφού αυτός ο κλασικός δρόμος αξίζει για την αυθεντικότητά του, όσο και για την οδηγική απόλαυση που χαρίζει. Φυσικά, η Μεσσηνιακή Μάνη συνδέεται και με την υπόλοιπη, μέσω Οιτύλου και Γυθείου.
• Τέλος, το δάσος της Βασιλικής προσεγγίζεται με χωματόδρομο που απαιτεί στοιχειώδη οδηγική εμπειρία σε βουνά και ομάδα εντός του αυτοκινήτου, πλήρους σύμπνοιας...

Πού θα φάτε

• Στούπα

Στη Στούπα, η εκπληκτική κυρία Βούλα Κυριακέα στο στέκι της «Χθες και Σήμερα» είναι ένα χείμαρρος δημιουργίας και αυθεντικότητας.

«Εχουμε γεύσεις με λάδι, φτιάχνουμε σαπούνι, ζυμωτό ψωμί κάθε Τρίτη στον ξυλόφουρνο και, φυσικά, μπόλικη κουβέντα για το λιομάζωμα, δείχνοντας στους εκατοντάδες Κεντροευρωπαίους πώς μαζεύεται η ελιά...», μας λέει η κυρία Βούλα. Εσείς απλά αφεθείτε στο πανόραμα της παραλίας της Στούπας και απολαύστε το μανιάτικο πρωινό σας, με λάδι και μικρή ελιά Μάνης, ζυμωτό παξιμάδι, ντομάτα από τα μποστάνια και φέτα από τον Ταϋγετο. Ακόμη πίτα με λιαστές ντομάτες, μανιταρόπιτα, μελιτζανόπιτα και κιμαδόπιτα, με υλικά που εγγυώνται την απόλυτη ποιότητα, σε πανέμορφη θέση και με μυρωδιές από το χθες!

• Λαγκάδα

Στην είσοδο του χωριού Λαγκάδα από Αρεόπολη, η αυθεντικότατη ταβέρνα του κ. Πέτρου Γιωργηλά, του επονομαζόμενου και μπάρμπα Πέτρου, με τα κοκόρια του και τα κηπευτικά του, είναι το απόλυτο σημείο για στάση.

Χρήσιμα τηλέφωνα

• Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μεσσηνίας: 27210-44200
• Τροχαία Καλαμάτας: 27210-25444
• Αστυνομικό Τμήμα Καρδαμύλης: 27210-73209
• Κρατικός Αερολιμένας Καλαμάτας: 27210-69696
• Νοσοκομείο Καλαμάτας: 27210-46000
• Περιφερειακό Ιατρείο Καρδαμύλης: 27210-73218

Κείμενα: Αλέξανδρος Τσαντούλας
Φωτογραφίες: Πηνελόπη Τσαντούλα "ΕΘΝΟΣ" 18/09/2008