Αιτίες και μέτρα αντιμετώπισης οδικών ατυχημάτων μοτοσυκλετιστών στη Μεσσηνία

Τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα οι μοτοσυκλέτες παρουσιάζουν υψηλότερους δείκτες ατυχημάτων από τις υπόλοιπες κατηγορίες οχημάτων. Η αυξημένη πιθανότητα συμμετοχής σε οδικό ατύχημα που εμφανίζουν οι μοτοσυκλετιστές στην Ελλάδα έχει ιδιαίτερη σημασία αφού ο δείκτης ιδιοκτησίας μοτοσυκλέτας είναι σχεδόν τριπλάσιος από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.)

Όπως φαίνεται στο γράφημα ενώ από το 2001 έως το 2003 υπάρχει μια σημαντική μείωση στον αριθμό των ατυχημάτων με εμπλοκή μοτοσυκλέτας στην Ελλάδα, το 2004 και το 2005 παρουσιάζεται απότομη αύξηση ενώ από το 2006 έως το 2010 ο αριθμός παραμένει σταθερά κάτω από τα 8.000 ατυχήματα ανά έτος.

Όσον αφορά το νομό Μεσσηνίας τα αποτελέσματα δεν είναι ενθαρρυντικά καθώς όχι μόνο δεν παρουσιάζεται μείωση (όπως συνολικά στην Ελλάδα) αλλά ο αριθμός των ατυχημάτων με εμπλοκή μοτοσυκλέτας παρουσιάζει αύξηση 40% τη δεκαετία 2001-2010 (από 51 σε 72), όπως φαίνεται στο γράφημα. Ενώ από το 2001 έως το 2004 ο αριθμός των ατυχημάτων παραμένει σταθερός από το 2005 έως το 2010 παρατηρείται μια ακανόνιστη πορεία που υποδεικνύει ότι το πρόβλημα της οδικής ασφάλειας δεν αντιμετωπίζεται σωστά ούτε από τους χρήστες της οδού αλλά ούτε και από τις αρμόδιες αρχές.

Εξαιρετική σημασία παρουσιάζει η κατανομή των ατυχημάτων στους Δήμους του νομού. Πιο συγκεκριμένα, τη δεκαετία 2001-2010 το 40% των ατυχημάτων με εμπλοκή μοτοσυκλέτας έλαβε χώρα στο δήμο Καλαμάτας (272 ατυχήματα σε σύνολο 685) και ακολουθούν οι δήμοι Μεσσήνης, Γαργαλιάνων, Φιλιατρών και Κυπαρισσίας ως πιό επικίνδυνοι σε ατυχήματα μοτοσυκλετιστών.

Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.)

Βασική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της αυξημένης επικινδυνότητας των μοτοσυκλετιστών στη Μεσσηνία αλλά και γενικότερα αποτελεί η διερεύνηση των αιτιών της. Τα αίτια αυτά αφορούν χαρακτηριστικά του οδηγού, του οχήματος, του οδικού περιβάλλοντος και των υπολοίπων χρηστών του οδικού δικτύου.

Οσον αφορά στους οδηγούς, οι νέοι μοτοσυκετιστές παρουσιάζουν μεγαλύτερη επικινδυνότητα σε σχέση με τους μεγαλύτερους τόσο σε απόλυτο αριθμό όσο και αναλογικά σε σχέση με τους οδηγούς των υπολοίπων οχημάτων. Πολλά από τα χαρακτηριστικά των νέων οδηγών όπως υποεκτίμηση του κινδύνου, έλλειψη εμπειρίας ή υιοθέτηση επικίνδυνης οδικής συμπεριφοράς ως μέσο αυτοπροβολής οδηγούν σε υψηλούς αριθμούς ατυχημάτων. Για την αντιμετώπιση αυτών των αιτιών θα ,πορούσαν να εφαρμοσθούν βαθμονομημένα συστήματα οδήγησης με ειδικούς περιορισμούς κατά τα πρώτα έτη μετά την απόκτηση του διπλώματος (π.χ. απαγόρευση οδήγησης σε αυτοκινητόδρομο, απαγόρευση οδήγησης τη νύχτα).

Οι ιδιαιτερότητες της μοτοσυκλέτας σε σχέση με το μέγεθός της, την έλλειψη συστημάτων παθητικής ασφάλειας σε σύγκριση με τα ΙΧ (πχ. αερόσακοι) και τον τρόπο κίνησής της (δυσκολία στη σταθερότητα, πολλοί ελιγμοί) έχουν ως αποτέλεσμα την ιδιαίτερα αυξημένη σοβαρότητα ατυχημάτων που εμπλέκονται μοτοσυκλετιστές. Μέτρα αντιμετώπισης της αυξημένης επικινδυνότητας, τα οποία αφορούν στο δίκυκλο αποτελούν τα εξειδικευμένα μαθήματα πέδησης, η μείωση των ανωτάτων ορίων ταχύτητας εκτός κατοικημένης περιοχής και ο συστηματικός μηχανολογικός έλεγχος των μοτοσυκλετών.

Όσον αφορά στο οδικό περιβάλλον βασικές παράμετροι της αυξημένης επικινδυνότητας είναι οι συνθήκες του οδοστρώματος και το γεγονός ότι ο σχεδιασμός στοιχείων του οδικού δικτύου τόσο όσον αφορά στην οδική υποδομή όσο και στα χαρακτηριστικά σηματοδότησης πραγματοποιείται με βάση τα χαρακτηριστικά των ΙΧ αυτοκινήτων και όχι των μοτοσυκλετών. Για το λόγο αυτό κρίνονται απαραίτητοι οι συνεχείς έλεγχοι/βελτιώσεις της κατάστασης του οδοστρώματος καθώς και τοποθέτηση κατάλληλης σήμανσης σε κόμβους που πραγματοποιούνται πολλα ατυχήματα (επικίνδυνες θέσεις).

Oσον αφορά στους οδηγούς των υπολοίπων τύπων οχημάτων, βασική παράμετρο αποτελεί η δυσκολία αντίληψης των μοτοσυκλετών από τους υπόλοιπους οδηγούς. Για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου είναι απαραίτητη η χρήση των φώτων πορείας κατά τη διάρκεια της ημέρας από τους μοτοσυκλετιστές καθώς και η εφαρμογή ειδικών μαθημάτων που αφορούν στην αύξηση της αντιληπτότητας της κυκλοφορίας μοτοσυκλετιστών για τους υπόλοιπους οδηγούς.

Τέλος, επιτακτική ανάγκη αποτελεί η μείωση του ΦΠΑ για αγορά ειδών σχετικών με την ασφάλεια του μοτοσυκλετιστή και ειδικότερα κράνους οδήγησης. Το συγκεκριμένο μέτρο σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη συστηματική επιτήρησή του είναι δυνατόν να αυξήσουν σημαντικά το ποσοστό χρήσης των κρανών και κατ' επέκταση να μειώσουν σημαντικά τη σοβαρότητα των ατυχημάτων.

Είναι δεδομένο ότι η οικονομική συγκυρία στρέφει όλο και περισσότερο κόσμο στη χρήση μοτοσυκλετών λόγω του μειωμένου κόστους κτήσης, χρήσης και συντήρησης (λιγότερα καύσιμα, χαμηλότερα τεκμήρια, χαμηλότερα τέλη κυκλοφορίας). Επιπλέον, τα περιθώρια βελτίωσης της οδικής ασφάλειας των μοτοσυκλετιστών παραμένουν μεγάλα και είναι επιτακτική ανάγκη να εφαρμοστούν κατάλληλα μέτρα ώστε να επιτευχθεί μείωση του αριθμού και της σοβαρότητας των ατυχημάτων τόσο στη Ελλλάδα όσο και στο νομό Μεσσηνίας, όπου οι δείκτες αυτοί παραμένουν σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα.