Δευτέρα 19 Νοεμβρίου 2018

Η ζωή και ο θάνατος ενός Τολστόι στη Μάνη


Ζούσε στην Ελλάδα κάθε χρόνο από τον Απρίλιο μέχρι τον Νοέμβριο. Φέτος δεν πρόλαβε να επιστρέψει στο Παρίσι. Βρέθηκε νεκρός σε έναν κήπο στην Καρδαμύλη, στην αυλή του σπιτιού που είχε αγαπήσει τα τελευταία σχεδόν 40 χρόνια.
Ο Αλεξάντρ Τολστόι, ο Σάσα για τους οικείους του, απόγονός του ιδιοφυούς συγγραφέα Λέοντος Τολστόι, άφησε την τελευταία του πνοή στην Ελλάδα σε ηλικία 87 ετών.
Την είχε ερωτευτεί από τα μέσα της δεκαετίας του 50, όταν την επισκέφθηκε για πρώτη φορά.
Μερικά χρόνια αργότερα, όντας πλέον διπλωμάτης του γαλλικού κράτους, έκανε δική του μια έκταση δεκάδων στρεμμάτων στην Πελοπόννησο και στέγασε εκεί το προσωπικό του καταφύγιο.

Στα αγαπημένα χώματα της Μάνης θα αναπαύεται πλέον για πάντα.
Για την κηδεία του έφτασαν στην Ελλάδα από τη Γαλλία και την Ελβετία οι δύο κόρες του Νατάσα και Τατιάνα και η πρώην σύζυγός του Νικόλ, ενώ το «παρών» έδωσαν και λίγοι φίλοι οι οποίοι έκαναν λόγο για έναν άνθρωπο χαρισματικό, ουμανιστή και κοσμοπολίτη. «Είχε μια μυθιστορηματική προσωπικότητα, μια ψυχή αντάξια του επωνύμου του, κάτι από τον τυχοδιωκτισμό του Ριμπό. Και ταυτόχρονα μια σοφία, μια διαύγεια και μια ακλόνητη αφοσίωση για τη χώρα του – τη Γαλλία – και τις ρίζες του – τη Ρωσία.
Όταν ξεκινούσε να «αποστάζει» επιδέξια και ανά επεισόδια κάποια κομμάτια της ζωής του, μέναμε έκπληκτοι.
Ήταν από εκείνους τους ήρεμους άνδρες που ζωή τους μοιάζει με γούεστερν. Ένας άνδρας που αγαπούσε τις γυναίκες, τους φίλους, τα  έργα τέχνης, τα ρίσκα, την καλή κουζίνα και που κυρίως είχε τον τρόπο να τα κρατήσει. Μαζί του πέθανε ένας από τους τελευταίους αληθινούς κοσμοπολίτες που γνώρισα», λέει ο φίλος του Yves Schemeil, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ.
“Tα Βαλκάνια, η Ρωσία, η Κωνσταντινούπολη και στην άλλη άκρη του κόσμου το Λος Άντζελες ήταν τα σκηνικά της ζωής του για τα οποία θα  μπορούσε να είχε γράψει ένα βιβλίο, όμως κατά βάθος πίστευε ότι τις μοναδικές στιγμές αλήθειας τις είχε βρει στο σπίτι του στην Ελλάδα, στις ελιές του και στην κοντινή παραλία – στιγμές που δεν μπορούν να αποδοθούν ούτε και να μοιραστούν με κάποιον άλλον -, κάτι σαν έναν μυστικό κήπο για έναν άνθρωπο διακριτικό, κι όμως τόσο εξαιρετικό…».
Η κόρη του, Νατάσα Τολστόι, και στενοί του φίλοι σκέφτονται να ιδρύσουν στην Καρδαμύλη μια διεθνή βιβλιοθήκη  και ένα πολιτιστικό κέντρο που θα φέρουν το όνομα «Σάσα Τολστόι». «Είναι ο μόνος τρόπος για να συμφιλιωθούμε με το γεγονός ότι ο Σάσα πέθανε», λένε.
Η Νατάσα Τολστόι, διπλωμάτης της Γαλλίας, μέλος της αντιπροσωπείας της ΕΕ στη Γενεύη, μιλάει στα «ΝΕΑ»: «Ο πατέρας μου λάτρεψε αμέσως τη Μάνη, τα παλιά χωριά της και τους φράγκικους πύργους. Θαύμαζε τους Μανιάτες ως έναν λαό δυνατό και περήφανο που αντιστάθηκε πάντα σε όποιον προσπάθησε να τον κατακτήσει. Το μέρος όπου αισθανόταν καλύτερα στον κόσμο ήταν ο κήπος του στην Καρδαμύλη. Για τοςυ Ρώσους η γη είναι κάτι πολύ σημαντικό. Χόρευε πολύ καλά ζεϊμπέκικο και συρτάκι. Χόρευε με ένα ποτήρι πάνω στο κεφάλι εντυπωσιάζοντας τους πάντες.
Θυμάμαι πως όταν μέναμε στο Λος Άντζελες είχε ανακαλύψει ένα ελληνικό εστιατόριο με μουσική, πήγαινε εκεί όλους τους VIP Γάλλους και τους διασκέδαζε χορεύοντας.
Όλος ο κόσμος σηκωνόταν, ενώ στο τέλος χορεύαμε ακόμη και στο δρόμο!».
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ. Η ζωή του θα είναι και τα επόμενα χρόνια σαν κινηματογραφική ταινία. Θα εργαστεί ως διπλωματικός ακόλουθος της Γαλλίας στο Λος Άντζελες, στο Βελιγράδι, στην Κωνσταντινούπολη, στη Θεσσαλονίκη, στη Λευκορωσία.
Στο Μινσκ θα διδάξει επί χρόνια στο Γαλλορωσικό Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, το οποίο ιδρύθηκε με δική του πρωτοβουλία.
Θα ζήσει στη Λευκορωσία μέχρι το 2001 και από τότε θα μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα στο Παρίσι και στην Καρδαμύλη, όπου έχτισε το σπίτι του.
Όπως ο πρόγονος του Λέων Τολστόι, που εγκατέλειψε τους αριστοκρατικούς κύκλους επιλέγοντας να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του με τους αγρότες.
Στο χωριό τον γνώριζαν σχεδόν όλοι. Οι ψαράδες στον Άγιο Νικόλαο του κρατούσαν ψάρια. Είχε αναπτύξει σχέσης μς ανθρώπους από το Προάστιο, την Καλαμάτα, την Τράχηλο, είχε κάνει μια κουμπαριά και ένα καλό φίλο ράφτη. Το σπίτι στο οποίο ζούσε ήταν, όμως, το ησυχαστήριό του.
Εκεί είχε μια πελώρια βιβλιοθήκη – ως λάτρης του διαβάσματος και συγγραφέας ταυτόχρονα - ενώ οι συγγενείς του βρήκαν σημειώσεις από ένα βιβλίο που έγραφε με θέμα την αγάπη υπό τη φροϋδική έννοια – ίσως κάποια στιγμή το εκδώσουν. Μιλούσε 15 ξένες γλώσσες, ήταν εθνολόγος με ειδικό ενδιαφέρον στα ήθη των Βαλκανίων, ασχολήθηκε πολύ με την ψυχανάλυση αλλάζοντας τη ζωή αρκετών ανθρώπων.

ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ ΜΝΗΜΗ
Όσοι τον γνώρισαν λένε ότι είχε μια καταπληκτική μνήμη: Ήταν ικανός να διηγηθεί με κάθε λεπτομέρεια την ιστορία των Βαλκανίων και της Ρωσίας ανακαλώντας στη μνήμη του όλες τις σημαντικές ημερομηνίες.
Ήταν αυστηρός με τους μαθητές, τους φίλους και τα παιδιά του. Κι όμως οι περισσότεροι τον λάτρεψαν.
«Ήρθα στην κηδεία για να εκπροσωπήσω όλους αυτούς τους συμφοιτητές και φίλους μου που τον αγάπησαν, να τους μεταφέρω εικόνες από την τελετή στην οποία θα ήθελαν να παραβρεθούν και να μοιραστώ το πένθος με την αδελφική μου φίλη Νατάσα Τολστόι», λέει στα «ΝΕΑ» ένας από τους μαθητές και φίλους του Αλεξάντερ Τολστόι, ο Γιούρι Βαβοκίν, ο οποίος έφτασε συγκινημένος από τη Λευκορωσία στην Καρδαμύλη για να παραβρεθεί στην κηδεία του.
«Ζούσε στην Ελλάδα από τα μέσα της δεκαετία του '70. Το έκανε από αγάπη για τη χώρα σας, για την αρχαιότητα, τη φιλοσοφία και την ελληνική ποίηση όλων των εποχών. Του άρεσαν το κλίμα, οι άνθρωποι, η θάλασσα, η βλάστηση, τα ζώα, τα τοπία της. Το ωραίο πάντρεμα της θάλασσα και του βουνού που πετυχαίνει η Ελλάδα.
Εξάλλου ο Σάσα αγαπούσε περισσότερο την ποίηση από τον πεζό λόγο. Ήταν συμβολιστής. Αγαπούσε τους συμβολισμούς, τις μεταφορές και την ιστορία τους. Και η Ελλάδα είναι η απόλυτη χώρα για όλα αυτά», λέει.
Ο Σάσα  Τολστόι, όπως εξηγεί ο Βαβοκίν, μιλούσε σπανίως για τον Λέοντα Τολστόι – κι αυτό από μετριοπάθεια.
«Μας δίδαξε να παραμένουμε απλοί» λέει η κόρη του, Νατάσα Τολστόι.»Θυμάμαι όταν ήμασταν στη Γιουγκοσλαβία, γυρίζαμε στην εξοχή για να γνωρίσουμε τα χωριά., μέναμε σε σπίτια αγροτών και κοιμόμασταν στις αποθήκες τους, πάνω στο σανό. Δεν ξέρω πολλούς διπλωμάτες που θα το έκαναν αυτό.
Ήταν ένας πολίτης του κόσμου που ενδιαφερόταν για τις διαφορικές κουλτούρες και που είχε διαφορετικές κουλτούρες μέσα του.
Ένας μεγάλος διανοούμενος που έζησε πολλά και συναναστράφηκε με πολλούς διάσημους όσο ήταν διπλωμάτης.
Παρ’ όλα αυτά, τελείωσε τη ζωή του με τον πιο απλό τρόπο, στο σπίτι του στην Καρδαμύλη, περιτριγυρισμένος από ελαιόδεντρα, ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους, σχεδόν όπως ο πρόγονός του Λέων Τολστόι…».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου