Ιστορίας συνέχεια στο Πριγκιπάτο του Μοριά

(Μέρος 4ο) 

Την άνοιξη του 1263 ο Κωνσταντίνος Καντακουζηνός ανασυγκρότησε το στρατό του από Τσάκωνες, Σλάβους και Τούρκους μισθοφόρους και κατευθύνθηκε εκ νέου προς την Ανδραβίδα, την πρωτεύουσα των Φράγκων. Συναντήθηκε με το στρατό του Γουλιέλμου στο Μεσίκλιν αυτή τη φορά, κοντά στο εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου. Ο Καντακουζηνός, καλπάζοντας υπεροπτικά στην πρώτη γραμμή, χτυπήθηκε θανάσιμα, με αποτέλεσμα οι στρατιώτες του να αιφνιδιαστούν και να υποχωρήσουν άτακτα χωρίς να δώσουν μάχη. Ο Γουλιέλμος δεν τους καταδίωξε. 

Οι Τούρκοι μισθοφόροι του αυτοκρατορικού στρατού, δυσαρεστημένοι από την καθυστέρηση της πληρωμής τους προσχώρησαν στον Γουλιέλμο, ο οποίος έκλεισε συμφωνία με τους αρχηγούς τους, Μελίκ και Σαλίκ, για στρατιωτική συνεργασία. Ο ισχυρός φραγ- κο-τουρκικός στρατός βάδισε αρχικά νότια προς τη γενέτειρα του Γουλιέλμου, την Καλαμάτα, και από κει προχώρησε προς το στενό του Μακρυπλαγιού. Εκεί συγκρούστηκε με τα αυτοκρατορικά στρατεύματα. Οι Βυζαντινοί με επικεφαλής τους στρατηγούς Μακρηνό και Φιλή απωθήθηκαν και επιχείρησαν να καταφύγουν στη σπηλιά του Γαρδικίου, όπου όμως πιάστηκαν οι περισσότεροι αιχμάλωτοι και οδηγήθηκαν μπροστά στον ηγεμόνα της Αχαΐας. 

Οι δύο στρατηγοί φυλακίστηκαν στο κάστρο της Κυλήνης, το Χλουμούτζι, όπου ο Φιλής μετά από σύντομο διάστημα άφησε την τελευταία του πνοή. Ο Μακρηνός αφέθηκε ελεύθερος από τον Γουλιέλμο Βιλεαρδουίνο και κατάφερε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί όμως για κακή του τύχη κατηγορήθηκε για προδοσία και σύμπραξη με τον Γουλιέλμο, και τιμωρήθηκε σκληρά με τύφλωση, σε εκτέλεση εντολής του ίδιου του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ του Παλαιολόγου. 

Ο Γουλιέλμος μετά τη νίκη του τιμώρησε τους αποστάτες υπηκόους του Τσάκωνες και Σλάβους με λεηλασία της χώρας τους και ξανάχτισε την κατεστραμμένη Λακεδαιμονία (La Cremonie). Στο μεταξύ επέστρεψε ο Γοδεφρείδος ντε Μπρυγιέρ από την Ιταλία, μετανιωμένος για την απουσία του από τις κρίσιμες μάχες. Γονατιστός πήρε συγχώρεση από τον θείο του Γουλιέλμο και από τότε δεν σταμάτησε να τον υπηρετεί πιστά. Οι μισθοφόροι Τούρκοι του Μελίκ και του Σαλίκ ζήτησαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Οσοι έμειναν βαπτίστηκαν, ενώ δύο από αυτούς χρίστηκαν ιππότες από τον ηγεμόνα, πήραν τιμάρια και παντρεύτηκαν - ο ένας μάλιστα με την κυρά της Παύλιτσας. 

Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄, συνειδητοποιώντας ότι δεν ήταν δυνατό να υποτάξει με τη βία το Μοριά, αποφάσισε να τον ενώσει ειρηνικά με την Ελληνική Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης. Για να πραγματοποιηθεί η ένωση ζήτησε από τον Γουλιέλμο να συνηγορήσει σε γάμο της μεγαλύτερης κόρης του, της Ισαβέλλας, με τον γιο και διάδοχό του Ανδρόνικο Β΄ (1282-1328). 

Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΩΝ 2 ΣΙΚΕΛΙΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΕΞΕΛΙΞΩΝ 

Νέος βασιλιάς των δύο Σικελιών ήταν τώρα ο φιλόδοξος Κάρολος ντ’ Ανζού (Charles d’ Anjou) της Νάπολης, που είχε νικήσει κατά κράτος το στρατό του Μάνφρεντ Χοενστάουφεν (Hohenstaufen) στην ιστορική μάχη του Μπενεβέντο (26 Φεβρουαρίου του 1266). Είχε σκοτώσει τον ίδιο τον Μάνφρεντ και φυλακίσει την σύζυγό του, την Ελένη της Ηπείρου, με τα παιδιά της. Το 1267 τα Ιόνια νησιά προσαρτήθηκαν στις κτήσεις του Καρόλου με τη θέληση και τη σύμπραξη των ιπποτών της Κέρκυρας, του Τόμας και του Γκαρνιέ Αλεμάν. Ο Κάρολος ντ’ Ανζού συναντήθηκε στις 27 Μαΐου 1267 με τον εξόριστο Λατίνο αυτοκράτορα Μπάλντουιν Β΄ και τον εκπρόσωπο του Γουλιέλμου Βιλεαρδουίνου, τον καγκελάριο Λεονάρδο de Veroli, στο παπικό μέγαρο του Κλήμη Δ΄ (1265-1268) στο Βιτέρμπο (Viterbo), όπου υπογράφηκε συνθήκη. 

Ο Μπάλντουιν παραχωρούσε στον Κάρολο το δικαίωμα επέμβασης στις υποθέσεις της Ελλάδας, την επικυριαρχία του ίδιου και των προκατόχων του στην ηγεμονία της Αχαΐας και σε άλλες χώρες τις οποίες είχε κατακτήσει ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος, καθώς και την προίκα της Ελένης της Ηπείρου, χήρας του Μάνφρεντ. Σύμφωνα με την ίδια συνθήκη, η κόρη του Καρόλου Βεατρίκη θα παντρευόταν το γιο του Μπάλντουιν Φίλιππο μετά από 6 χρόνια. Την ίδια περίοδο οι Βενετσιάνοι έκλειναν συμφωνία με τον Ελληνα αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, σε βάρος των Γενοβέζων. 

ΝΙΚΗΤΡΙΑ Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΙΡΑ ΤΟΥ ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΥ 

Το 1268 ο Κάρολος ζήτησε τη βοήθεια του Γουλιέλμου για να αποκρούσει το στρατό του 17χρονου Konrad (Κορραδίνου) του Νεότερου, δούκα της Σουηβίας, που με σύμμαχο τον Φρειδερίκο της Βάδης είχε περάσει τις Αλπεις ακολουθούμενος από 10.000 ιππείς με στόχο να διεκδικήσει την κληρονομιά των Χοενστάουφεν. H κληρονομιά με το θάνατο του Μάνφρεντ είχε περιέλθει στη φυλακισμένη χήρα γυναίκα του Ελένη, την κόρη του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού. Ο Γουλιέλμος ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση, μολονότι η γυναίκα του Αννα ήταν αδελφή της Ελένης χήρας του Μάνφρεντ, και έφτασε με 400 ιππότες και βαρόνους της Ηγεμονίας, σύμφωνα με το Χρονικό του Μορέως (στ. 6885-90): 

Τους πρώτους και καλλιώτερους, το άνθος του Μορέως. 

Εν πρώτοις απήρεν μετ’ αυτόν τον αφέντην της Καρυταίνου. 

Ομοίως απήρεν μετ’ αυτόν τον αφέντην της Ακόβου, 

τον μέγαν τον κοντόσταυλον τον Τσιαντερούν εκείνον, 

τον μισέρ Ντζεφρέ ντε Τουρνά κι’ άλλους καβαλλαρέους, 

εις αριθμόν τετρακοσίων απάνω εις τα φαριά τους. 

Πήρε δηλαδή μαζί του τον ανιψιό του Γοδεφρείδο ντε Μπυγιέρ της Καρύταινας, τον κοντόσταυλο Ζαν ντε Σοντερόν (Τσιαντερούν) και τον Γοδεφρείδο (Τζεφρέ) ντε Τουρνέ. 

Η μάχη έλαβε χώρα στις 23 Αυγούστου 1268 στο Ταλιακότσο (Tagliacozzo) της Ιταλίας, στην περιοχή της Ακουίλλας. Υπήρξε σφοδρή και ολέθρια για τον στρατό του Konrad και για τον ίδιο, ο οποίος πιάστηκε αιχμάλωτος και αποκεφαλίστηκε στη Νάπολη με εντολή του Καρόλου. Πριν αποκεφαλιστεί πέταξε το γάντι του στο πλήθος κραυγάζοντας «για τον Πέτρο». Εννοούσε τον Πέτρο Γ' της Αραγονίας, σύζυγο της εξαδέλφης του Κωνστάνς, κόρης του Μάνφρεντ και της Ελένης της Ηπείρου. 

Αναφορά στην πολύνεκρη μάχη του Ταλιακότσο κάνει ο Δάντης Aλιγκιέρι στο περίφημο ποίημά του «Θεία Κωμωδία». Η μεγάλη νίκη αποδόθηκε κυρίως στην πολεμική πείρα του Γουλιέλμου της Καλαμάτας, ο οποίος γύρισε θριαμβευτικά στο Μοριά φορτωμένος λάφυρα και δώρα. 

Ο ΜΟΡΙΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΝΑΠΟΛΗΣ 

Δεν υπήρχε πια αμφιβολία ότι ο φραγκοκρατούμενος Μοριάς είχε πάψει να αποτελεί ανεξάρτητο σταυροφορικό κράτος, είχε γίνει επαρχία του βασιλείου της Νάπολης και ακολουθούσε αναπόφευκτα την πολιτική και τις τύχες του νέου κυρίαρχου. Παρά τη στρατιωτική πείρα και τη φήμη του, ο ηγεμόνας της Αχαΐας αντιμετώπιζε οικονομικό πρόβλημα. Ζήτησε από τον Κάρολο ντ’ Ανζού το 1268 την άδεια να δανειστεί 2000 ουγκιές χρυσάφι, προκειμένου να διορθώσει τις ζημιές που είχε προκαλέσει ο πόλεμος στη χώρα του. Για να πληρώσει τα χρέη του έβαλε ενέχυρο ακόμα και κειμήλια, κατάφερε όμως να πάρει δάνειο μόνο 127 ουγκιές χρυσάφι από το ενεχυροδανειστήριο της Βαρλέττας. 

Η κόρη του Γουλιέλμου Ισαβέλλα, 11 μόλις ετών, έφυγε το 1271 από το Κάστρο της Καλαμάτας για τη Νάπολη, συνοδευόμενη από τον παιδικό της φίλο, το γιο της γριάς παραμάνας της, προκειμένου να τελέσει έναν λαμπρό γάμο με τον δεύτερο γιο του Καρόλου ντ’ Ανζού, τον επίσης ανήλικο Φίλιππο, στη Μητρόπολη του Trani. Το ζεύγος μετά το γάμο εγκαταστάθηκε στο Κάστρο του Αυγού (Castel dell’ Uovo) στη Νάπολη. Σταθεροποιήθηκε έτσι ο δεσμός μεταξύ της ηγεμονίας της Αχαΐας και του οίκου των Ανζού, που είχε δημιουργηθεί με τη συνθήκη του Βιτέρμπο το 1267. Το 1277, έξι μόλις χρόνια μετά το γάμο, πέθανε ο σύζυγός της Ισαβέλλας Φίλιππος ντ’ Ανζού, αφήνοντας χήρα τη νεαρή γυναίκα του με μια κόρη, τη Ματίλντα ή Μαχώ. 

 Μη πόλεμος, μη ένωση 

Μετά το 1272 οι συγκρούσεις μεταξύ Φράγκων και Ελλήνων στο Μοριά είχαν κοπάσει, γιατί ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄ είχε αρχίσει διαπραγματεύσεις με τον πάπα Γρηγόριο (1271-1276), αφήνοντας να εννοηθεί ότι είναι πρόθυμος να δεχτεί την ένωση των δύο εκκλησιών. Επιζητούσε στην πραγματικότητα την υποστήριξή του πάπα, φοβούμενος επίθεση του Καρόλου ντ’ Ανζού ενάντια στην Κωνσταντινούπολη. Ο πάπας μάλιστα ζήτησε τότε από τον Γουλιέλμο της Αχαΐας να επιτρέψει να περάσουν από την Πελοπόννησο οι απεσταλμένοι του, μεταξύ των οποίων βρισκόταν και ο γνωστός ιστορικός Ακροπολίτης, στο θαλάσσιο ταξίδι τους προς το Λούγδουνον (Λυών) της Γαλλίας, όπου έλαβε χώρα η σύνοδος για την ένωση των εκκλησιών το 1274. Η ένωση δεν έγινε τελικά δεκτή από τους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι ξεσηκώθηκαν ενάντια στον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄.